جهل عثمان به مقدار دیه ی نامسلمان
عبد الرزاق بن همام با سند صحیح[[1]] از عبدالله بن عمر روایت کرده است که:
«مردی مسلمان، کسی از نامسلمانان را که در پناه کشـور اسـلام می زیسـت، آگاهـانه کشـت و داوری به نزد عثمـان بردنـد؛ پس وی را نکشت و او را وا داشت که خونبهـایی همانند خونبهای یک مسلمان بپردازد!»[[2]]
در حالی که در روایات معتبر اهل سنت از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده است که دیه ی کافر، نصف دیه ی مسلمان است!
از عبدالله بن عمرو از رسول خدا صلی الله علیه وآله نقل شده است که فرمودند:
«مسلمانان خونشان برابر است ... شخص مؤمن در مقابل کافر کشته نمی شود و دیه ی کافر نصف دیه ی مسلمان است.»[[3]]
این روایت را احمد بن حنبل نقل کرده و شعیب الارنؤوط سندش را تحسین کرده است.[[4]]
درباره ی اهل کتاب؛ یعنی یهود و نصاری نیز اینچنین نقل شده و شعیب الارنؤوط[[5]] و ترمذی[[6]] آن را حسن دانسته اند.
در سایت مرکز فتوای اسلام وب نیز اینچنین آمده است:
«در مذهب مالکی و حنبلی، دیه ی اهل کتاب ذمی و معاهد، نصف دیه ی مسلمان است و دلیلشان روایتی است که نسائی، ترمذی و بیهقی از عمرو بن شعیب از پدرش از جدش نقل کرده اند که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: «دیه ی کافر، نصف دیه ی مومن است.» و این روایت را البانی تصحیح نموده است. و بهترین نظر نیز همان است که مالکی ها و حنبلی ها بر آن رفته اند.»[[7]]
[[1]] بررسی سند روایت طبق برنامه جوامع الکلم:
عبد الرزاق بن همام الحمیری: ثقة / معمر بن أبی عمرو الأزدی: ثقة / محمد بن شهاب الزهری:: ثقة / سالم بن عبد الله العدوی: ثقة / عبد الله بن عمر العدوی: صحابی
[[2]] مصنف عبد الرزاق ج 6 ص 128 ح 10224 أخبرنا عبد الرزاق قال أخبرنا معمر عن الزهری عن سالم عن بن عمر أن رجلا مسلما قتل رجلا من أهل الذمة عمدا فرفع إلى عثمان فلم یقتله وغلظ علیه الدیة مثل دیة المسلم
[[3]] حدثنا عبد الله حدثنی أبی ثنا یزید انا محمد بن إسحاق عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده عبد الله بن عمرو قال لما دخل رسول الله صلى الله علیه وسلم مکة عام الفتح قام فی الناس خطیبا فقال یا أیها الناس انه ما کان من حلف فی الجاهلیة فإن الإسلام لم یزده الا شدة ولا حلف فی الإسلام والمسلمون ید على من سواهم تکافأ دماؤهم یجیز علیهم أدناهم ویرد علیهم أقصاهم ترد سرایاهم على قعدهم لا یقتل مؤمن بکافر دیة الکافر نصف دیة المسلم لا جلب ولا جنب ولا تؤخذ صدقاتهم الا فی دیارهم
[[4]] مسند أحمد بن حنبل ج 11 ص 288ح 6692 شعیب الأرنؤوط : صحیح وهذا إسناد حسن
[[5]] مسند أحمد بن حنبل ج 11 ص662-663ح 7092 قال شعیب الأرنؤوط : إسناده حسن / حدثنا عبد الله حدثنی أبی ثنا أبو سعید ثنا محمد بن راشد ثنا سلیمان بن موسى عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده ان رسول الله صلى الله علیه وسلم قضى فی الأنف إذا جدع کله الدیة کاملة وإذا جدعت أرنبته نصف الدیة وفی العین نصف الدیة وفی الید نصف الدیة وفی الرجل نصف الدیة وقضى ان یعقل عن المرأة عصبتها من کانوا ولا یرثون منها الا ما فضل عن ورثتها وان قتلت فعقلها بین ورثتها وهم یقتلون قاتلها وقضى ان عقل أهل الکتاب نصف عقل المسلمین وهم الیهود والنصارى
[[6]] سنن الترمذی ج 4 ص 25 ح 1413 حدثنا عیسى بن أحمد حدثنا بن وهب عن أسامة بن زید عن عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده أن رسول الله صلى الله علیه وسلم قال لا یقتل مسلم بکافر وبهذا الإسناد عن النبی صلى الله علیه وسلم قال دیة عقل الکافر نصف دیة عقل المؤمن قال أبو عیسى حدیث عبد الله بن عمرو فی هذا الباب حدیث حسن
[[7]] أقوال العلماء فی دیة غیر المسلم، رقم الفتوى: 21224 ، تاریخ النشر:الأحد 10 جمادى الآخر 1423 هـ - 18-8-2002 م / فمذهب المالکیة والحنابلة أن دیة الکتابی الذمی والمعاهد من غیرهم نصف دیة المسلم، ودلیلهم على ذلک ما رواه عمرو بن شعیب عن أبیه عن جده، أن رسول الله صلى الله علیه وسلم قال " عقل الکافر نصف عقل المؤمن " رواه النسائی والترمذی والبیهقی وصححه الألبانی. ... والراجح -والله أعلم- هو ما ذهب إلیه المالکیة والحنابلة من أن دیة غیر المسلم الذمی والمعاهد من غیرهم على النصف من دیة المسلم.
