پایگاه تحقیقاتی وصایت

وبلاگ رسمی حسین قربانی دامنابی
پایگاه تحقیقاتی وصایت

جهت دانلود کتب، روی تصاویر کلیک راست کنید و سپس گزینه ی open link را بزنید.

  • ((مجموعه آثار حسین قربانی دامنابی))
  • طبقه بندی موضوعی

    صحابه ای که از خوارج بودند

    حسین قربانی | پنجشنبه, ۲ ارديبهشت ۱۴۰۰، ۱۱:۲۶ ق.ظ

    طبق مدارک اهل سنت ، تعدادی از صحابه نیز در زمره ی خوارج بوده اند که اسامی تعدادی از آن ها را یادآور می شویم.

    1. حُرقوص بن زهیر السعدی

    ابن اثیر جزری می نویسد:

    «حرقوص بن زهیر سعدی ... از صحابه ی رسول خدا صلی الله علیه وآله بود ... و حرقوص تا زمان خلافت علی علیه السلام زنده ماند و همراه او در جنگ صفین حضور داشت؛ سپس از خوارج شد و از شدیدترین و کینه توزترین آنان نسبت به علی علیه السلام بود. و او همراه خوارج بود هنگامی که علی علیه السلام با آنان جنگید؛ پس در آن روز در سال 37 هـ کشته شد.»[1]

    ابن حجر عسقلانی نیز می نویسد:

    «حُرقوص بن زهیر سعدی در ماجرای فتح عراق داستانی دارد و ابن عبد البر گمان کرده است که او همان ذو الخویصره تمیمی رهبر خوارجی است که در جنگ نهروان کشته شدند. وی سابقه ی همراهی با رسول خدا صلی الله علیه وآله را داشته است ... و هیثم بن عدی ذکر کرده است که خوارج بر این عقیده بودند که حرقوص بن زهیر از صحابه ی پیامبر صلی الله علیه وآله بود و او به همراه آنان در نهروان کشته شد ... و بعضی از کسانی که معجزات پیامبر صلی الله علیه وآله را جمع آوری کرده اند، ذکر کرده اند که پیامبر صلی الله علیه وآله فرموده است: تنها یک نفر از کسانی که در روز حدیبیه (بیعت رضوان) حاضر بودند، وارد جهنم می شود و او حرقوص بن زهیر است. و خدا داناتر است.»[2]  

    2. ذو الثدیه

    ابن حجر عسقلانی نام او را نیز در میان صحابه ذکر کرده و می نویسد:

    «ذو الثدیه در میان کسانی که به همراه خوارج در نهروان کشته شدند، یاد شده است و گفته می شود که او همان ذو الخویصره است.»[3] 

    3. شبث بن ربعی

    ابن حجر عسقلانی نام او را نیز در زمره ی صحابه ذکر کرده و در شرح حالش نوشته است:

    «شبث بن ربعی تمیمی ... پیامبر صلی الله علیه وآله را درک نمود (از صحابه است) ... دارقطنی گفته است: گفته می شود که وی مؤذن سجاح، مدعی نبوت بود؛ سپس به اسلام بازگشت. و ابن کلبی گفته است: شبث از یاران علی علیه السلام بود؛ سپس از خوارج شد؛ سپس توبه کرد و سپس از کسانی شد که با حسین علیه السلام جنگیدند. و مدائنی گفته است: بعد از آن، وی از طرف قباع به عنوان رئیس نگهبانان کوفه منصوب شد. و عجلی گفته است: او از نخستین کسانی بود که به قتل عثمان کمک کرد و مرد بدی بود.»[4] 

    4. صبیغ بن عِسل

    ابن حجر عسقلانی می نویسد:

    «صَبیغ حنظلی: پیامبر صلی الله علیه وآله را درک نمود و داستانش با عمر مشهور است ... ابو احمد عسکری گفته است: عمر او را به داشتن عقیده ی خوارج متهم کرد.»[5]

    ابن عبد البر نیز تصریح کرده است که او در مذهب خوارج بود.[6]

    5. عبد الرحمن بن ملجم مرادی

    ابن حجر عسقلانی نام او را در زمره ی صحابه ذکر کرده و سپس در شرح حالش اعتراف جالبی میکند:

    «عبد الرحمن بن ملجم مرادی، جاهلیت را درک نمود ... سپس از بزرگان خوارج شد و او شقی ترین فرد این امت است به نص ثابت از پیامبر صلی الله علیه وآله به سبب کشتن علی بن ابی طالب علیهما السلام. پس فرزندان علی علیه السلام او را کشتند و آن در ماه رمضان سال 44 هـ بود. ذهبی در کتاب تجرید أسماء الصحابه از او یاد کرده است به دلیل اینکه شرایط صحابی بودن را دارد، اما شایسته نیست او در میان صحابه یاد شود.»[7]

    می گویم: اگر این سخن ابن حجر بسط و به دیگر صحابه ی نالایق نیز تسرّی داده شود، در آن صورت است که شیعه و سنی به یک نظر واحد درباره ی صحابه می رسند.

    6. فراس بن عمرو

    ابن حجر عسقلانی می نویسد:

    «فراس بن عمرو کنانی لیثی: ابن حبان می گوید: جزو صحابه است و غیر آن می گویند: تنها پیغمبر صلی الله علیه وآله را زیارت کرده و پدرش صحابی است. و باوردی و ابن منده از طریق ابو یحیی تیمی که نامش اسماعیل بن یحیی بوده و یکی از دروغگویان است، روایت کرده اند که می گوید: یوسف بن هارون از ابو طفیل روایت کرده که مردی از بنی لیث که اسمش فراس بن عمرو است، سردرد شدیدی گرفت. پدرش او را نزد رسول خدا صلی الله علیه وآله برد و سردرد او را به پیامبر صلی الله علیه وآله شکایت کرد و رسول خدا صلی الله علیه وآله فراس را فرا خواند و نزد خود نشاند و پوست بین دو چشمش را گرفت و کشید و در جای انگشتانش در پیشانی فراس یک مو رویید و سر دردش برطرف شد و دیگر سردرد نگرفت.

    باوردی در روایتش اضافه کرده که ابو طفیل می گوید: فراس در روز حروراء با خوارج می خواست که خروج کند، ولی پدرش او را با طناب بست و مویی که بین دو چشمش بود افتاد. بدین علت ترسید و توبه کرد.

     ابو طفیل می گوید: هنگامی که توبه کرد، مو رویید و من افتادن مو و روییدنش را دیدم.

     و محمد بن قدامه مروزی در کتاب اخبار خوارج، از این طریق این قضیه را با این زیاده (اضافه باوردی) روایت کرده است.»[8]

    7. فروة بن مالک

    ابن حجر عسقلانی نام او را در میان صحابه ذکر کرده و می نویسد:

    «فروه بن مالک اشجعی: ابو اسحاق سبیعی از او حدیث مضطربی نقل کرده است که ثابت نمی شود و در مورد او گفته شده است که اسمش فروه بن نوفل و از خوارج بود که در اوایل خلافت معاویه به همراه مستورد بن علقمه، بر مغیره بن شعبه خروج کردند. پس مغیره لشکری به سوی آنها فرستاد و آنها در سال 45 هـ کشته شدند.»[9] 

    8. مزیدة بن جابر

    ابن حجر عسقلانی می نویسد :

    «مزیدة بن جابر عبدی عصری: قاضی خوارج در زمان قطری بن فجائه در دوره ی بنی امیه بود ... در نزد ترمذی و غیر او احادیثی از او وجود دارد ... و بغوی ذکر کرده است که بخاری گفته است: مزیده عصری از صحابه بود.»[10] 

    9. مختار بن ابی عبید ثقفی

    ابن حجر عسقلانی می نویسد:

    «مختار بن ابی عبید بن مسعود ثقفی ... و گفته می شود که او در ابتدا از خوارج بود؛ سپس زیدی شد و سپس رافضی گشت ... بیش از یک مرتبه گذشت که در سال دهم هجری در شهر مکه و طائف هیچ یک از افراد قریش و ثقیف باقى نماند مگر این که در حجة‌ الوداع با پیامبر صلی الله علیه وآله شرکت نمود؛ از این رو، مختار از این قسم صحابى است.»[11]

    حفص بن ابی العاص نیز دقیقا شرایط مختار را داشته و ابن حجر همین مقدار را در اثبات صحابی بودن او کافی دانسته است؛

    «حفص بن ابی العاص ... بیش از یک مرتبه گذشت که در سال دهم هجرت در شهر مکه و طائف هیچ یک از افراد قریش و ثقیف باقى نماند مگر این که اسلام آوردند و در حجة‌ الوداع با حضرت رسول صلی الله علیه وآله شرکت نمودند؛ و همین مقدار در اثبات صحابه بودن او کافی است.»[12]

    ابن حجر در جای دیگر می نویسد:

    «مختار در سال نخست هجری متولد شد و به همین خاطر، ابن عبد البر او را در زمره صحابه ذکر کرده است؛ زیرا بر اساس گمان غالب بر ظن، او رسول خدا صلی الله علیه وآله را دیده است.»[13]

     

    [[1]] اسد الغابة فی معرفة الصحابة  ج 1 ص 581 رقم 1121 حرقوص بن زهیر السعدی ... وکانت له صحبة من رسول الله ... وبقی حرقوص إلى أیام علی ، وشهد معه صفین ، ثم صار من الخوارج ، ومن أشدهم على علی بن أبی طالب ، وکان مع الخوارج لما قاتلهم علی ، فقتل یومئذ سنة سبع وثلاثین

    [[2]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 2   ص 49 رقم 1663 حرقوص ... بن زهیر السعدی له ذکر فی فتوح العراق وزعم أبو عمر أنه ذو الخویصرة التمیمی رأس الخوارج المقتول بالهروان ... وکانت له صحبة ... وذکر الهیثم بن عدی أن الخوارج تزعم أن حرقوص بن زهیر کان من أصحاب النبی صلى الله علیه وسلم وأنه قتل معهم یوم النهر وان ... وذکر بعض من جمع المعجزات أن النبی صلى الله علیه وسلم قال لا یدخل النار أحد شهد الحدیبیة إلا واحد فکان هو حرقوص بن زهیر فالله أعلم

    [[3]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 2   ص 409 رقم 2448 ذو الثدیة له ذکر فیمن قتل مع الخوارج فی النهروان ویقال هو ذو الخویصرة

    [[4]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 3   ص 376 رقم 3959 شبث ... بن ربعی التمیمی ... له إدراک ... قال الدارقطنی یقال إنه کان مؤذن سجاح التی ادعت النبوة ثم راجع الإسلام وقال بن الکلبی کان من أصحاب علی ثم صار مع الخوارج ثم تاب ثم کان فیمن قاتل الحسین وقال المدائنی ولی بعد ذلک شرطة القباع بالکوفة وقال العجلی کان أول من أعان على قتل عثمان وبئس الرجل هو

    [[5]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 3   ص 458-459 رقم 4127 صبیغ ... الحنظلی له إدراک وقصته مع عمر مشهورة ... قال أبو أحمد العسکری أتهمه عمر برأی الخوارج

    [[6]] الاستذکار لابن عبد البر القرطبی ج 5   ص 71 قال أبو عمر کان صبیغ من الخوارج فی مذاهبهم

    [[7]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 5   ص 109 رقم 6385 عبد الرحمن بن ملجم المرادی أدرک الجاهلیة ... ثم صار من کبار الخوارج وهو اشقى هذه الأمة بالنص الثابت عن النبی صلى الله علیه وسلم بقتل علی بن أبی طالب فقتله أولاد علی وذلک فی شهر رمضان سنة أربع وأربعین ذکره الذهبی فی التجرید لکونه على الشرط ولیس بأهل ان یذکر مع هؤلاء

    [[8]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 5   ص 359 رقم 6972 فراس بن عمرو الکنانی ثم اللیثی قال بن حبان له صحبة وقال غیره له رؤیة ولأبیه صحبة وروى الباوردی وابن منده من طریق أبی یحیى التیمی وهو إسماعیل بن یحیى أحد الکذابین قال حدثنی یوسف بن هارون عن أبی الطفیل ان رجلا من بنی لیث یقال له فراس بن عمرو أصابه صداع شدید فذهب به أبوه إلى رسول الله صلى الله علیه وسلم فشکا الیه الصداع الذی به فدعا رسول الله صلى الله علیه وسلم فراسا فأجلسه بین یدیه وأخذ جلدة ما بین عینیه فمدها فنبتت فی موضع أصابعه من جبین فراس شعرة فذهب عنه الصداع فلم یصدع زاد الباوردی فی روایته قال أبو الطفیل فأراد ان یخرج مع الخوارج یوم حروراء فأوثقه أبوه رباطا فسقطت الشعرة التی بین عینیه ففزع لذلک واحدث توبة قال أبو الطفیل فلما تاب نبتت قال ورأیتها قد سقطت ثم رأیتها بعد نبتت ورواه بربادة محمد بن قدامة المروزی فی کتاب أخبار الخوارج له من هذا الطریق

    [[9]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 5   ص 366 رقم 6985 فروة بن مالک الأشجعی روى عنه أبو إسحاق السبیعی حدیثا مضطربا لا یثبت وقد قیل فیه فروة بن نوفل وهو من الخوارج خرج على المغیرة بن شعبة فی صدر خلافة معاویة مع المستورد فبعث إلیهم المغیرة خیلا فقتلوا سنة خمس وأربعین

    [[10]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 6   ص 87 رقم 7925 مزیدة بن جابر العبدی العصری ... فإن مزیدة بن جابر العبدی کان قاضی الخوارج فی زمان قطری بن الفجاءة فی زمن بنی أمیة ... ولمزیدة جد هود حدیث عند الترمذی وغیره ... وذکر البغوی أن البخاری قال مزیدة العصری له صحبة

    [[11]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 6   ص 349-350 رقم 8552 المختار بن أبی عبید بن مسعود الثقفی ... ویقال إنه کان فی أول أمره خارجیا ثم صار زیدیا ثم صار رافضیا ... وقد تقدم غیر مرة أنه لم یبق بمکة ولا الطائف أحد من قریش وثقیف إلا شهد حجة الوداع فمن ثم یکون المختار من هذا القسم

    [[12]] الإصابة فی تمییز الصحابة  ج 2   ص 98 رقم 1767 حفص بن أبی العاص ... وذکره خلیفة فی التابعین قلت قد تقدم غیر مرة أنه لم یبق قبل حجة الوداع أحد من قریش ومن ثقیف إلا أسلم وکلهم شهد حجة الوداع وهذا القدر کاف فی ثبوت صحبة هذا

    [[13]] لسان المیزان لابن حجر العسقلانی  ج 6   ص 6  وکان المختار ولد بالهجرة وبسبب ذلک ذکره بن عبد البر فی الصحابة لأنه له رؤیة فی ما یغلب على الظن

    • حسین قربانی

    نظرات  (۰)

    هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

    ارسال نظر

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی