پاسخ به شبهات فاطمیه / شهادت در کلام معصومین
شبهه هفتم: چرا اهل بیت علیهم السلام مادام العمر به کشته شدن حضرت زهرا علیها السلام به دست عمر اشاره ای نکردند؟
پاسخ:
روایات این قضیه در کتب شیعه به صورت متواتر نقل شده است که اینک چند مورد را ذکر می کنیم:
روایت اول: مرحوم کلینی (متوفای 329 هـ) از امام حسین علیه السلام به نقل از حضرت علی علیه السلام
از امام حسین علیه السلام روایت است که امام علی علیه السلام به هنگام دفن حضرت زهرا علیها السلام، خطاب به رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند:
«امانتى که به من سپرده بودى برگردانده شد، و به صاحبش رسید، از این پس اندوه من جاودانه، و شبهایم، شب زنده دارى است، تا آن روز که خدا خانه زندگى تو را براى من برگزیند.
به زودى دخترت تو را آگاه خواهد ساخت که امّت تو چگونه در ستمکارى بر او اجتماع کردند، از فاطمه علیها السلام بپرس، و احوال اندوهناک ما را از او خبر گیر، که هنوز روزگارى سپرى نشده، و یاد تو فراموش نگشته است.»[1]
این روایت، در نهج البلاغه نیز آمده است.[2]
روایت دوم: مرحوم سلیم بن قیس هلالی (متوفای 76 هـ) از حضرت علی علیه السلام
«سلیم گفت: در آن سال عمر بن خطاب به خاطر شعر ابو مختار همۀ کارگزارانش را به نصف اموالشان جریمه کرد ولى قنفذ عدوى را چیزى جریمه نکرد.
ابان گوید: سلیم گفت: على علیه السلام را ملاقات کردم و از آنچه عمر کرده بود، پرسیدم. فرمود: آیا مى‌دانى چرا از قنفذ دست برداشت و او را چیزى جریمه نکرد؟ گفتم: نه. فرمود: زیرا او کسى است که فاطمه علیها السلام را هنگامى که میان من و مهاجمان حایل شد، با تازیانه زد که بر اثر آن درگذشت و کبودى تازیانه بر بازوى حضرتش همچنان باقى مانده بود.»[3]
روایت سوم: ابن عباس از حضرت علی علیه السلام
«سلیم می‌گوید: وقتی حسین علیه السلام به شهادت رسید، ابن عباس به شدت گریه کرد؛ سپس گفت: چه چیزها که این امت بعد از پیامبرش دیده است. روزی در ذی قار بر علی علیه السلام وارد شدم. وی کتابی را برایم بیرون آورد و فرمود: ای ابن عباس! این کتابی است که رسول خدا صلی الله علیه وآله برایم املا کرد، آن را خواند و در آن همه آنچه از زمان رحلت پیامبر صلی الله علیه وآله تا زمان شهادت حسین علیه السلام اتفاق افتاد، وجود داشت، از جمله آنکه با خود حضرت چه می‌کنند و چگونه فاطمه علیها السلام شهید می‌شود.»[4]
روایت چهارم: مرحوم ابو منصور طبرسی (از علمای قرن ششم هجری) از امام حسن مجتبی علیه السلام
امام حسن علیه السلام در مناظره‌ای که با معاویة و دار ودسته وی داشتند ، خطاب به مغیرة بن شعبة فرمودند:
«ای مغیره، تو دشمن خدا هستی ... و تو همان کسی هستى که فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله را کتک زدى، تا آنجا که خون آلود شد و فرزندی که در رحم داشت سقط کرد.»[5]
روایت پنجم: طبری شیعی (متوفای بعد از 390 هـ) از طریق امام سجاد علیه السلام و امام باقر علیه السلام
«محمد بن عمار می‌گوید: از پدرم عمار بن یاسر شنیدم که گفت: آنگاه که رسول خدا صلی الله علیه وآله قبض روح شد و آن حوادث در آن روز اتفاق افتاد، قوم (دستگاه خلافت) به خانه فاطمه علیها السلام داخل شد و علی بن ابی‌طالب علیه السلام را از خانه اش بیرون کشیدند و آنچه از آن مرد به فاطمه علیها السلام رسید، او فرزندش را سقط نمود و همان سبب بیماری و وفات (شهادت) او بود.»[6]
روایت ششم: مرحوم عیاشی (متوفای 320 هـ) از امام باقر یا امام صادق علیهما السلام
«امام باقر یا امام صادق علیهما السلام فرمودند: هنگامی که رسول خدا صلی الله علیه وآله قبض روح شد و آن اختلافات درگرفت ... (حکومت وقت) در مرتبه سوم مردی را که نام او قنفذ بود، فرستاد، فاطمه علیها السلام میان او و علی علیه السلام ایستاد و حائل شد، در این هنگام قنفذ ضربتی بر فاطمه علیها السلام وارد آورد.»[7]
روایت هفتم: طبری شیعی (متوفای بعد از 390 هـ) از امام صادق علیه السلام با سند معتبر
«ابو بصیر از امام صادق علیه السلام نقل کرده است که فرمود: فاطمه زهرا علیها السلام در روز سه شنبه سوم جمادی الثانی سال یازدهم هجری از دنیا رفت و سبب وفات آن حضرت نیز این بود که قنفذ غلام عمر به دستور او با غلاف شمشیر ضربه‌ای به او زد که محسن را سقط کرد و به خاطر آن به شدت بیمار شد.
آن حضرت به هیچ یک از کسانی که او را اذیت کرده بودند، اجازه نداد که بر او وارد شوند. دو نفر از اصحاب رسول خدا صلی الله علیه وآله از امیرمؤمنان علیه السلام اجازه گرفتند که شفاعت آن‌ها را بنماید که بر آن حضرت وارد شوند و امیرمؤمنان علیه السلام برای آنان اجازه گرفت. هنگامی که وارد شدند، از حال صدیقه طاهره علیها السلام سؤال کردند، آن حضرت فرمود: خدا را شکر خوبم.
سپس فرمود: آیا از رسول خدا صلی الله علیه وآله نشنیدید که می‌فرمود: فاطمه پاره‌ای از تن من است؛ هر کس او را بیازارد، به راستی که مرا آزرده است و هر کس مرا بیازارد، خدا را آزرده است؟ گفتند: بله شنیده ایم. پس فرمود: به خدا سوگند که شما دو نفر مرا اذیت کرده اید. امام صادق علیه السلام فرمود: آن دو نفر از نزد آن حضرت خارج شدند، در حالی که حضرت زهرا علیها السلام بر آن دو خشمگین بود.»[8]
روایت هشتم: مرحوم ابو الفتح کراجکی (متوفای 449 هـ) با سند معتبر از امام صادق علیه السلام به نقل از رسول خدا صلی الله علیه وآله
«امام صادق علیه السلام به یونس بن یعقوب فرمود: ای یونس، جدم رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: ملعون است، ملعون است، آن کس که بعد از من به دخترم فاطمه علیها السلام ظلم کند و حقش را غصب کند و او را به قتل برساند. سپس فرمود: ای فاطمه علیها السلام، بشارت باد بر تو، همانا تو نزد خداوند متعال مقامی پسندیده داری و از دوستان و شیعیانت شفاعت می‌کنی. ای فاطمه علیها السلام، اگر تمام پیامبران و همه فرشتگان بخواهند درباره آنکه بغض تو را به دل دارد و حق تو را غصب کرده، شفاعت کنند، خدای متعال هرگز [شفاعت‌شان را نمی‌پذیرد و ] او را از آتش جهنم بیرون نمی‌آورد.»[9]
روایت نهم: مرحوم ابن قولویه قمی (متوفای 367 هـ) به نقل از امام صادق علیه السلام
«امام صادق علیه السلام فرمود: آنگاه که رسول خدا صلی الله علیه وآله را به آسمان سیر دادند، به حضرتش عرض شد: خداوند متعال شما را در سه چیز می‌آزماید... و اما دخترت فاطمه علیها السلام، مورد ستم قرار گرفته، حقش را غصب می‌کنند، او را می‌زنند، درحالی‌که حامله و باردار است... و به دنبال ضربتی که بر او وارد می‌شود، فرزندش را سقط می‌کند.»[10]
روایت دهم: مرحوم کلینی (متوفای 329 هـ) با سند صحیح از امام کاظم علیه السلام
«امام کاظم علیه السلام فرمود: همانا فاطمه (علیها السلام) صدّیقه شهیده است.»[11]
مرحوم علامه مجلسی، این روایت را صحیح دانسته است.[12]
[[1]] الکافی - ط الاسلامیة ، ج 1 ص 458-459 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / فَلَقَدِ اسْتُرْجِعَتِ الْوَدِیعَهُ وَأُخِذَتِ الرَّهِینَهُ أَمَّا حُزْنِی فَسَرْمَدٌ وَأَمَّا لَیْلِی فَمُسَهَّدٌ إِلَى أَنْ یَخْتَارَ اللَّهُ لِی دَارَکَ الَّتِی أَنْتَ بِهَا مُقِیمٌ وَسَتُنَبِّئُکَ ابْنَتُکَ بِتَضَافُرِ أُمَّتِکَ عَلَى هَضْمِهَا فَأَحْفِهَا السُّؤَالَ وَاسْتَخْبِرْهَا الْحَالَ هَذَا وَلَمْ یَطُلِ الْعَهْدُ وَلَمْ یَخْلُ مِنْکَ الذِّکْرُ
[[2]] نهج البلاغه ، خطبه 203
[[3]] کتاب سلیم بن قیس هلالی، حدیث 13 قال سلیم فأغرم عمر بن الخطّاب تلک السنة جمیع عماله أنصاف أموالهم لشعر أبی المختار و لم یغرم قنفذ العدوی شیئا ... قَالَ أَبَانٌ قَالَ سُلَیْمٌ فَلَقِیتُ عَلِیّاً A فَسَأَلْتُهُ عَمَّا صَنَعَ [ عُمَرُ ] فَقَالَ هَلْ تَدْرِی لِمَ کَفَّ عَنْ قُنْفُذٍ وَ لَمْ یُغْرِمْهُ [شَیْئاً] قُلْتُ لاَ قَالَ لِأَنَّهُ هُوَ اَلَّذِی ضَرَبَ فَاطِمَةَ ع بِالسَّوْطِ حِینَ جَاءَتْ لِتَحُولَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ فَمَاتَتْ ص وَ إِنَّ أَثَرَ اَلسَّوْطِ لَفِی عَضُدِهَا مِثْلُ اَلدُّمْلُجِ .
[[4]] کتاب سلیم بن قیس هلالی، حدیث 66 سُلَیْمٌ قَالَ: لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ علیهما السلام بَکَی ابْنُ عَبَّاسٍ بُکَاءً شَدِیداً ثُمَّ قَالَ مَا لَقِیَتْ هَذِهِ الْاُمَّةُ بَعْدَ نَبِیِّهَا... لَقَدْ دَخَلْتُ عَلَی عَلِیٍّ علیه السلام بِذِی قَارٍ فَاَخْرَجَ اِلَیَ صَحِیفَةً وَ قَالَ لِی: یَا ابْنَ عَبَّاسٍ هَذِهِ صَحِیفَةٌ اَمْلَاهَا عَلَیَّ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فَقَرَاَهَا فَاِذَا فِیهَا کُلُّ شَیْ‌ءٍ کَانَ مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله اِلَی مَقْتَلِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَکَانَ فِیمَا قَرَاَهُ عَلَیَّ: کَیْفَ یُصْنَعُ بِهِ وَ کَیْفَ یُسْتَشْهَدُ فَاطِمَةُ علیها السلام
[[5]] الاحتجاج للطبرسی، ج 1 ص 401-414 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / (فیما احتجّ به الحسن علیه السلام علی معاویة و اصحابه) یَا مُغِیرَةَ بْنَ شُعْبَةَ فَاِنَّکَ لِلَّهِ عَدُوٌّ... وَ اَنْتَ الَّذِی ضَرَبْتَ فَاطِمَةَ بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ صلی الله علیه وآله حَتَّی اَدْمَیْتَهَا وَ أَلْقَتْ مَا فِی بَطْنِهَا
[[6]] دلائل الإمامة - ط مؤسسة البعثة، ص 103 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / حَدَّثَنِی اَبُو اِسْحَاقَ اِبْرَاهِیمُ بْنُ اَحْمَدَ الطَّبَرِیُّ الْقَاضِی قَالَ اَخْبَرَنَا الْقَاضِی اَبُو الْحُسَیْنِ عَلِیُّ بْنُ عُمَرَ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ مَالِکٍ السَّیَّارِیُ قَالَ: اَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زَکَرِیَّا الْغَلَابِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عُمَارَةَ الْکِنْدِیُّ، قَالَ حَدَّثَنِی اَبِی عَنْ جَابِرٍ الْجُعْفِیِّ عَنْ اَبِی جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ اَبِیهِ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ (علیهم‌السّلام)، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ قَالَ: سَمِعْتُ اَبِی عَمَّارَ بْنَ یَاسِرٍ یَقُولُ... فَلَمَّا قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، وَ جَرَی مَا جَرَی فِی یَوْمِ دُخُولِ الْقَوْمِ عَلَیْهَا دَارَهَا، وَ اِخْرَاجِ ابْنِ عَمِّهَا اَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه‌السّلام)، وَ مَا لَحِقَهَا مِنَ الرَّجُلِ اَسْقَطَتْ بِهِ وَلَداً تَمَاماً، وَ کَانَ ذَلِکَ اَصْلَ مَرَضِهَا وَ وَفَاتِهَا (صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهَا).
[[7]] تفسیر العیاشی، ج 2 ص 306-308 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت/ عن بعض اصحابنا عن احدهما قال... لَمَّا قُبِضَ نَبِیُّ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) کَانَ الَّذِی کَانَ... فَاَرْسَلَ اِلَیْهِ الثَّالِثَةَ رَجُلًا یُقَالُ لَهُ قُنْفُذٌ فَقَامَتْ فَاطِمَةُ بِنْتُ رَسُولِ اللَّهِ (صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهَا) تَحُولُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ عَلِیٍّ (علیه‌السّلام) فَضَرَبَهَا.
[[8]] دلائل الإمامة - ط مؤسسة البعثة، ص 134-135 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَارُونَ بْنِ مُوسَى التَّلَّعُکْبَرِیِّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ هَمَّامٍ عَنْ أَحْمَدَ الْبَرْقِیِّ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنِ ابْنِ سِنَانٍ عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه السلام قَالَ قُبِضَتْ فَاطِمَهُ علیها السلام فِی جُمَادَى الْآخِرَهِ یَوْمَ الثَّلَاثَاءِ لِثَلَاثٍ خَلَوْنَ مِنْهُ سَنَهَ إِحْدَى عَشْرَهَ مِنَ الْهِجْرَهِ وکَانَ سَبَبُ وَفَاتِهَا أَنَّ قُنْفُذاً مَوْلَى عُمَرَ لَکَزَهَا بِنَعْلِ السَّیْفِ بِأَمْرِهِ فَأَسْقَطَتْ مُحَسِّناً ومَرِضَتْ مِنْ ذَلِکَ مَرَضاً شَدِیداً ولَمْ تَدَعْ أَحَداً مِمَّنْ آذَاهَا یَدْخُلُ عَلَیْهَا وکَانَ الرَّجُلَانِ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ صسَأَلَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ صأَنْ یَشْفَعَ لَهُمَا إِلَیْهَا فَسَأَلَهَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام فَلَمَّا دَخَلَا عَلَیْهَا قَالا لَهَا کَیْفَ أَنْتِ یَا بِنْتَ رَسُولِ اللَّهِ قَالَتْ بِخَیْرٍ بِحَمْدِ اللَّهِ ثُمَّ قَالَتْ لَهُمَا مَا سَمِعْتُمَا النَّبِیَ یَقُولُ فَاطِمَهُ بَضْعَهٌ مِنِّی فَمَنْ آذَاهَا فَقَدْ آذَانِی ومَنْ آذَانِی فَقَدْ آذَى اللَّهَ قَالا بَلَى قَالَتْ فَوَ اللَّهِ لَقَدْ آذَیْتُمَانِی قَالَ فَخَرَجَا مِنْ عِنْدِهَا علیها السلام وهِیَ سَاخِطَهٌ عَلَیْهِمَا.
[[9]] کنزالفوائد، ج 1 ص 63 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / حَدَّثَنَا الشَّیْخُ الْفَقِیهُ اَبُو الْحَسَنِ بْنُ شَاذَانَ (رَحِمَهُ اللَّهُ) قَالَ حَدَّثَنِی اَبِی (رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ الْوَلِیدِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا الصَّفَّارُ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ (الحسن) قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ زِیَادٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ (رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ) قَالَ سَمِعْتُ الصَّادِقَ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ (علیه‌السّلام) یَقُولُ... یَا یُونُسُ قَالَ جَدِّی رَسُولُ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ یَظْلِمُ بَعْدِی فَاطِمَةَ ابْنَتِی وَ یَغْصِبُهَا حَقَّهَا وَ یَقْتُلُهَا ثُمَّ قَالَ یَا فَاطِمَةُ الْبُشْرَی فَلَکَ عِنْدَ اللَّهِ مَقَامٌ مَحْمُودٌ تَشْفَعِینَ فِیهِ لِمُحِبِّیکِ وَ شِیعَتِکِ فَتَشْفَعِینَ یَا فَاطِمَةُ لَوْ اَنَّ کُلَّ نَبِیٍّ بَعَثَهُ اللَّهُ وَ کُلَّ مَلَکٍ قَرَّبَهُ شَفَعُوا فِی کُلِّ مُبْغِضٍ لَکَ غَاصِبٍ لَکَ مَا اَخْرَجَهُ اللَّهُ مِنَ النَّار.
[[10]] کامل الزیارات - ط مکتبة الصدوق، ص 347 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / حَدَّثَنِی مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ جَعْفَرٍ الْحِمْیَرِیُّ عَنْ اَبِیهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْبَصْرِیِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْاَصَمِّ عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ عَنْ اَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه‌السّلام) قَالَ: لَمَّا اُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) اِلَی السَّمَاءِ قِیلَ لَه اِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَخْتَبِرُکَ فِی ثَلَاث... اَمَّا ابْنَتُکَ فَتُظْلَمُ وَ تُحْرَمُ وَ یُؤْخَذُ حَقُّهَا غَصْباً الَّذِی تَجْعَلُهُ لَهَا وَ تُضْرَبُ وَ هِیَ حَامِلٌ... وَ تَطْرَحُ مَا فِی بَطْنِهَا مِنَ الضَّرْبِ.
[[11]] الکافی - ط الاسلامیة ، ج 1 ص 458 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت / مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیی عَنِ الْعَمْرَکِیِّ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ جَعْفَرٍ عَنْ اَخِیهِ اَبِی الْحَسَنِ (علیه‌السّلام) قَالَ: اِنَّ فَاطِمَةَ علیها السلام صِدِّیقَةٌ شَهِیدَةٌ.
[[12]] مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج 5 ص 315 سایت کتابخانه مدرسه فقاهت
