یکی از مهمترین عللی که حق و باطل را بر اهل سنت مشتبه ساخته و آنان را اهل سنت نگه داشته، احادیثی در فضیلت خلفا و دیگر مقدساتشان است که تعدادشان نیز زیاد است.

ابن تیمیه می نویسد:

«مردم احادیث دروغین بسیاری بر رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} بسته اند در اصول، احکام، زهد و فضائل و احادیث بسیاری در فضیلت خلفای چهارگانه و معاویه ساخته اند.»^[[1]]

ابن حجر عسقلانی ضمن جعلی دانستن بسیاری از این روایات، درباره ی ریشه ی پیدایش اینگونه احادیث می نویسد:

«سزاوار است بر کتابهایى که ریشه ندارد کتابهاى فضائل را افزود؛ چون اینها پر از احادیث ضعیف و ساخته شده است... اما فضائل ساختگى از حد شمارش خارج است؛ چون رافضه در فضل اهل بیت حدیث وضع کردند، جهّال و افراد نادان از اهل سنت نیز براى مقابله با آنان احادیث دروغ و جعلى در فضیلت معاویه و ابوبکر و عمر ساختند.»^[[2]]

آنچه در این سخن حافظ ابن حجر مهم است، اعتراف او به جعلی بودن بسیاری از روایات فضائل شیخین است؛ اما در مورد ریشه ی پیدایش این روایات، ادعای باطلی کرده است؛ چرا که منشأ پیدایش اغلب این روایات به زمان حکومت معاویه در شام و زمان خلافت او بر می گردد که به خاطر تحریک مردم برای جنگ با حضرت علی _{^{علیه السلام}} ، روایاتی در فضیلت عثمان جعل نمود تا خون او را رنگین تر کند و جهت تضعیف و کمرنگ کردن جایگاه حضرت علی _{^{علیه السلام}}  نیز، دست به جعل حدیث در فضیلت ابوبکر و عمر زد.

در کتاب سلیم بن قیس هلالی (متوفای قرن اول هجری) مطلبی آمده که جالب است. وی می گوید:

(( به امیر المومنین _{^{علیه السلام}}  خبر رسید که عمرو عاص در شام برای مردم خطبه خوانده و گفته است:

«پیامبر _{^{صلی الله علیه وآله}} مرا به عنوان رئیس لشکرش فرستاد و ابو بکر و عمر هم در آن لشکر بودند، و من چنین گمان کردم که مرا به خاطر احترامی که نزد او دارم فرستاده است. وقتی بازگشتم، گفتم: «یا رسول الله، کدام یک از مردم نزد تو محبوب‌ترند؟» گفت: «عایشه!» گفتم: «از مردان؟» گفت: «پدرش.» (این روایت همانی است که ألبانی به آن برای رد حدیث متواتر طیر استدلال کرده است!!)

ای مردم، این علی است که درباره‌ی ابو بکر، عمر و عثمان بدگویی می‌کند، در حالی که خودم از پیامبر _{^{صلی الله علیه وآله}} شنیدم که می فرمود: «خداوند حق را بر زبان و قلب عمر زده است!» (این هم یکی دیگر از احادیث موضوع و صحیح در نزد اهل سنت!!) و درباره‌ی عثمان فرمود: «ملائکه از عثمان حیا می‌کنند!» (این هم یکی دیگر!!) و از علی شنیدم وگرنه گوش‌هایم کر شوند که در زمان عمر چنین روایت می‌کرد: «پیامبر در حالی که ابو بکر و عمر پیش می‌آمدند نگاهی به آنان کرد و گفت: «یا علی، اینان دو پیرمردهای اهل بهشت از اولین و آخرین هستند مگر پیامبران و مرسلین، و این مطلب را به آن دو مگو که هلاک می‌شوند! (این حدیث نیز یکی از احادیث جعلی؛ اما صحیح و مشهور در نزد اهل سنت است.)

امیرالمومنین _{^{علیه السلام}} به پا خاست و فرمود: «تعجب است از طاغیان اهل شام که سخن عمرو عاص را می‌پذیرند و او را تصدیق می‌کنند! کار او در حدیث و دروغ گفتن و بی ‌مبالاتی به آنجا رسیده است که بر پیامبر دروغ می‌بندد، در حالی که آن حضرت او را هفتاد لعن نموده و همچنین رفیقش (معاویه) را که عمرو عاص مردم را به سوی او دعوت می‌کند در مواردی لعنت نموده است... (روایات لعنت معاویه با اسناد صحیح در کتب اهل سنت آمده است).

امیر المومنین _{^{علیه السلام}} در ادامه سخنانش فرمود: «چه مصیبتی که از کذابین و منافقین این امت دیده‌ام. گویا قاریان ضعیف العقیده قرآن و بسیار کوشا را می‌بینم که حدیث عمرو عاص را روایت می‌کنند و او را در این باره تصدیق می‌نمایند و برضد ما اهل بیت با دروغ او استدلال می‌کنند.

 آیا ما می‌گوییم که بهترین این امت ابو بکر و عمر هستند و اگر بخواهم سومی را هم نام می‌برم؟! (روایتی که ابن تیمیه صدور آن از امیرالمومنین _{^{علیه السلام}} را متواتر می داند!) به خدا قسم عمرو عاص از سخنش درباره عایشه و پدرش جز رضایت معاویه قصدی ندارد، و او را با دروغ بستن به خداوند راضی کرده است. اما حدیثی که عمرو عاص گمان دارد از من شنیده است، هرگز! قسم به خدایی که دانه را شکافت و مردم را آفرید، او می‌داند که یقینا بر من دروغ می‌بندد و خداوند چنین سخنی را پنهانی و آشکارا از من نشنیده است.

خدایا، عمرو عاص و معاویه را به خاطر بستن راه تو و نسبت دروغشان به کتاب تو و پیامبرت و کوچک شمردن پیامبر و نسبت دروغشان به او و به من، لعنت فرما.

سلیم گوید: معاویه قاریان و قاضیان شام را فراخواند و به آنان اموالى بخشید و در بخش‌ها و شهرهاى شام پراکندشان تا روایات دروغین را نقل کنند و احادیث باطل را بسازند و به مردم بگویند که: على _{^{علیه السلام}} عثمان را کشته و از ابو بکر و عمر هم بیزارى جسته و معاویه به خون خواهى عثمان برخاسته و ابان پسر عثمان و دیگر فرزندان عثمان همراه او هستند، تا آنجا که شامیان را به خویش مایل کرد و متحد شدند. معاویه بیست سال چنین رفتار نمود؛ در سراسر قلمروش همین سیاست را اعمال مى‌کرد تا آنجا که حرامیان شام و یاران باطل بر سر سفره طعام و شرابش گرد آمدند، آنان را اموال زیاد و زمین‌هاى بسیار بخشید و طعام و شراب بسیار داد تا که کودکان بر این سیاست بزرگ شدند و کهنسالان پیرتر گردیدند و تازیان بیابان گرد نزد او کوچ کردند. شامیان لعن بر شیطان را ترک کردند و گفتند: لعن على قاتل عثمان باید کرد! و نادانان امّت و پیروان پیشوایان گمراه و دعوتگران به دوزخ بر این سنّت بار آمدند. خداى ما را بس است که او خوب وکیلى است! و اگر خداوند مى‌خواست همه را به راه راست گرد مى‌آورد، ولى خدا آنچه خواهد کند.))^[[3]]

همانطور که سلیم گفته، معاویه بعد از به خلافت رسیدن نیز این روشش را ترک نکرد و احادیث بسیاری وضع نمود.

ابو الحسن مدائنی (متولد سال 132 هـ و متوفای 224 هـ) که ذهبی از او با عناوینی چون «العلامة الحافظ الصادق» یاد کرده و آگاهی اش به سیره ها، مغازی، انساب و روزگار عرب را ستوده و او را در آنچه نقل می کند راستگو و عالی الإسناد، عالم به فتوح، مغازی و راست گفتار در آنها دانسته^[4]، در کتاب «الاحداث» خود نقل می کند که:

«معاویه بخش‌ نامه‌ای برای همه کارگزاران خود صادر کرد که در آن آمده بود: "ذمه من از هرکس که چیزی از فضائل ابوتراب و اهل ‌بیت او را نقل کند، برداشته شده است." و سخنوران در هرمنطقه بر منابر، علی _{^{علیه السلام}} را لعنت می‌کردند و از او تبری می‌جستند و به او و افراد خاندانش دشنام می‌دادند.

در آن هنگام، گرفتارترین مردم، کوفیان بودند که در آن شهر، شیعیان از همه جا بیش‌تر ساکن بودند. معاویه، زیاد بن ‌سمیه را به حکومت کوفه گماشت و بصره را هم ضمیمه آن کرد. او نیز -که به شیعیان آشنا بود و به روزگار حکومت علی _{^{علیه السلام}} خود از آنان شمرده می‌شد- ایشان را به ‌سختی تعقیب کرد و آنان را زیر هر سنگ و کلوخ که یافت، کشت و شیعیان را به بیم انداخت؛ او دست‌ها و پاها را می‌برید و به دیده‌ها میل می‌کشید و آنان را بر تن‌ های درختان خرما بر دار می‌کشید تا جایی که ایشان را از عراق بیرون راند و پراکنده ساخت و در عراق هیچ شیعه نام ‌آوری باقی نماند.

آنگاه معاویه به همه کارگزاران خویش در سراسر منطقه حکومتش نوشت: "گواهی هیچ یک از شیعیان علی و اهل ‌بیت او را مپذیرید و نوشت: بنگرید که شیعیان و دوستان و هواداران عثمان را در منطقه حکومت خود و کسانی را که فضائل و مناقب او را نقل می‌کنند، گرامی دارید و به خود نزدیک سازید و جایگاه نشستن آنان را به خود نزدیک‌تر قرار دهید و آن چه را که هر یک از ایشان روایت می‌کند، همراه نام خود و پدر و عشیره اش برای من بنویسید." آنان نیز چنان کردند.

چون معاویه برای آنان پول، جامه، پاداش و زمین می‌داد، در بیان فضائل و مناقب عثمان زیاده ‌روی کردند و از ایشان میان عرب و موالی شایع شد و به سبب چشم و هم‌چشمی برای رسیدن به دنیا و منزلت، در هر شهر و دیار، این موضوع رایج شد. آن چنان‌که هیچ گمنام و فرومایه‌ای که در فضیلت و منقبت عثمان روایتی نقل می‌کرد و پیش یکی از کارگزاران معاویه می‌آمد، نبود مگر اینکه نامش را در دیوان می‌نوشت و او را به خود نزدیک می‌ساخت و شفاعتش را می‌پذیرفت؛ و مدت‌ها چنین بودند.

معاویه سپس به کارگزاران خود نوشت: "حدیث درباره عثمان فراوان در هر شهر و هر سو پراکنده شده است. اینک چون این نامه من به شما رسید، مردم را به جعل روایت در مورد فضائل صحابه و خلفای اُولی (ابوبکر و عمر) فرا خوانید و هیچ خبری را که هرکس از مسلمانان درباره علی نقل می‌کند، رها مکنید مگر این‌که نظیر آن را برای صحابه بسازید و پیش من آورید که این کار برای من خوش‌تر و مایه چشم ‌روشنی بیش‌تر من است و حجت و برهان ابوتراب و شیعیان او را بیش درهم می‌شکند تا آن‌که مناقب و فضائل عثمان را روایت کنید."

چون این نامه برای مردم خوانده شد، اخبار بسیاری که ساخته و پرداخته بودند و خالی از حقیقت بود، در مناقب صحابه منتشر شد و مردم در این مورد چندان کوشیدند که اندک ‌اندک روی منابر گفته شد و به مکتب ‌داران القاء می‌شد که بسیاری از روایاتی از این دست را به کودکان و پسر بچه ‌ها آموزش دهند؛ آنان نیز چنان کردند و همان گونه که قرآن را به آنان می‌آموختند، آن روایات را هم آموزش دادند. سپس کار به آن‌جا کشید که به دخترکان و زنان خدمتگزار و وابستگان خود نیز آموزش دادند و سال‌ها بدین گونه گذشت.

معاویه سپس بخش‌نامه‌ای به همه کارگزاران خویش در همه شهرها نوشت: "بنگرید در مورد هرکس که با دلیل ثابت شد علی و اهل بیت او را دوست می‌دارد، نامش را از دیوان حذف کنید و مقرری سالیانه و عطای او را ببرید. همراه این بخش‌نامه، نامه دیگری هم بود که: هرکه را به دوستی این قوم (علی و اهل‌بیت او) متهم می‌دانید شکنجه دهید و خانه اش را ویران سازید."

بلا و گرفتاری در هیچ جا بیش‌تر و دشوارتر از عراق نبود، به‌ویژه کوفه، و چنان شد که مردی از شیعیان علی _{^{علیه السلام}} اگر کسی پیشش می‌آمد که به او اعتماد داشت، او را به خانه و حجره خود می‌برد و در خانه پس از آن‌که او را سوگندهای استوار می‌داد، در حالی که از خدمتگزار و برده خود می‌ترسید، راز و حدیث خود را به وی می‌گفت.

بدین گونه بسیاری از احادیث مجعول و بهتان، رایج و منتشر شد و فقیهان و قاضیان و والیان بر این روش بودند و از همه مردم، گرفتارتر به این شوربختی، قاریان ریاکار و سست‌ بنیادهای فریب‌کاری بودند که خود را زاهد و خاشع نشان می‌دادند و برای بهره‌گیری از والیان، احادیثی جعل می‌کردند. والیان هم جایگاه نشستن آنان را به محل خود نزدیک می‌ساختند و به منزلت و اموال و املاک می‌رسیدند، تا آن‌که این احادیث و اخبار به دست دیندارانی رسید که هرگز دروغ و بهتان را حلال نمی‌شمردند، ولی چون گمان می‌کردند که آن‌ها برحق و صحیح هستند، پذیرفتند و روایت کردند، و اگر می‌دانستند آن احادیث باطل است، هرگز روایت نمی‌کردند و به آن معتقد نمی‌شدند. کار همین گونه بود و چون حسن بن علی _{^{علیهما السلام}} رحلت فرمود (به شهادت رسید) گرفتاری و فتنه افزون شد و از شیعه و آن گروه از مردم هیچ کس باقی نماند جز آن‌که در زمین، سرگشته و بر جان خویش بیمناک بود.»^[[5]]

ابن قتیبه دینوری (متوفای 279 هـ ) نیز در کتاب «الاختلاف فی اللفظ» می نویسد:

«... بسیاری از محدثین از این که فضائل علی بن ابی طالب _{^{علیه السلام}} را نقل کنند خودداری کرده اند و به جمع فضائل عمرو بن عاص و معاویه پرداخته اند و گویی منظورشان (از نقل این احادیث) خود عمرو بن عاص و معاویه نبوده؛ بلکه منظورشان علی _{^{علیه السلام}} بوده است (یعنی به منظور تضعیف جایگاه امیر المؤمنین این کار را کرده اند)... .»^[[6]]

لازم به ذکر است که جعل حدیث در تنقیص مقام والای امیرالمومنین _{^{علیه السلام}} که جز با بالا بردن مقام خلفای سابق و دشمنان آن حضرت میسر نمی شد، در زمان بنی عباس؛ به خصوص متوکل ناصبی (متوفای 247 هـ) که معاصر با متقدمین محدثین اهل سنت؛ از جمله ابن ابی شیبه، احمد بن حنبل، بخاری، مسلم و... بوده است نیز ادامه یافت.

محمد زاهد کوثری که از محققان مشهور اهل سنت است، در تحقیق کتاب ابن قتیبه دینوری، در پاورقی مطلب فوق می نویسد:

«متوکل عباسی نسبت به علی کرم الله وجهه انحراف داشت و به همین دلیل تمامی نواصب و منحرفین از ایشان به سمت او گرایش پیدا کردند و فضائی برای آنها فراهم شد که به ترویج روایات خود پرداختند و این امر تا جایی پیش رفت که خوارج بعد از قرن ها که به خاطر بغض علی کرم الله وجهه مهجور بودند، نزد اهل حدیث آبرومند شدند.»^[[7]]

اهل سنت هرچند می دانند و قبول دارند که روایات بسیاری در فضیلت خلفایشان جعل شده؛ اما با اعتماد به علم رجالشان، روایات غربالگری شده در فضیلت آنان توسط عالمانشان بر مبنای این علم رجال را صحیح می دانند؛ چرا که طبق علم رجال اهل سنت، دشمنی با اهل بیت _{^{علیهم السلام}} جرح و قدحی برای راویان محسوب نمی شود!

 بسیارند راویانی که با اهل بیت _{^{علیه السلام}} می جنگیدند و یا دشنامشان می دادند؛ اما از نظر رجالیون اهل سنت ثقه به شمار می آیند و احادیثشان از نظر سندی صحیح شمرده می شود!

توثیق راویان ناصبی یا خارجی که به خاطر دشمنی با اهل بیت _{^{علیهم السلام}} عموما محبین خلفای ثلاثه؛ به خصوص شیخین بودند، تا جایی پیش رفته است که ابوالحسن عجلی (متوفای 261 هـ) که از بزرگان علم رجال اهل سنت است، عمر بن سعد – قاتل امام حسین _{^{علیه السلام}}- را نیز ثقه دانسته است!^[[8]]

حال آنکه حضرت رسول _{^{صلی الله علیه وآله}} طبق روایات صحیح و اجماعی، دشمنان اهل بیت _{^{علیهم السلام}} را جهنمی^[[9]] و منافق^[[10]] دانسته اند و از ویژگی های منافقین، دروغگویی^[[11]] است؛ لذا نباید به روایات چنین کسانی اعتماد کرد.

از آنجایی که روایات فضائل خلفا را همین ناصبیان و خارجیان که مورد توثیق اهل سنت هستند، جعل نموده اند،  لذا در نقد این روایات باید از راه بررسی متن روایات و تعارضشان با روایات صحیح السند دیگر وارد شد، نه از راه بررسی سندی.

کاری که ما در این کتاب کردیم، با همین هدف انجام شده است؛ چرا که هر کس روایات این کتاب در مورد شجاعت، علم، ایمان، عدالت و بدعت های خلفا را ببیند، به ساختگی بودن روایات فضائل آن ها یقین خواهد کرد.