پایگاه تحقیقاتی وصایت

وبلاگ رسمی حسین قربانی دامنابی
پایگاه تحقیقاتی وصایت

جهت دانلود کتب، روی تصاویر کلیک راست کنید و سپس گزینه ی open link را بزنید.

  • ((مجموعه آثار حسین قربانی دامنابی))
  • طبقه بندی موضوعی

    غضب سهم ذی القربی از خمس توسط عمر

    حسین قربانی | شنبه, ۲۲ شهریور ۱۳۹۹، ۱۰:۳۲ ق.ظ

    محمد بن ادریس شافعی می نویسد:

    «آل محمد کسانی هستند که خداوند بر آن ها صدقه را حرام کرد و به جایش خمس را قرار داد و خداوند عزوجل می فرمایند: ((بدانید هرگونه غنیمتی به دست آورید، خمس آن برای خدا است، و برای پیامبر، و برای ذی‌القربی ... .)) پس این آیه در معنای فرمایش پیامبر صلی الله علیه وآله قرار می گیرد که فرمودند: صدقه برای محمد و آل محمد حلال نیست و دلیل بر آن، این است که امری پیدا نمی شود که لجاجت را قطع کند و اهل علم را ملزم کند و خدا داناتر است بجز این خبر از رسول خدا صلی الله علیه وآله؛ پس هنگامی که خداوند بر پیامبرش واجب نمود که حق ذی القربی را بدهد (اشاره به آیه ی 26 سوره اسراء: وَآتِ ذَا الْقُرْبَىٰ حَقَّهُ) و به ایشان آموخت که خمسش برای خداست و برای رسولش و برای ذی القربی؛ پس سهم ذی القربی را به بنی هاشم و بنی المطلب داد که آن دلالت می کند بر اینکه کسانی که رسول خدا صلی الله علیه وآله خمس را به آن ها بخشید، همان آل محمد هستند که رسول خدا صلی الله علیه وآله به درود فرستادن بر آن ها همراه خودش امر فرموده است و همان کسانی اند که خداوند آنان را از میان خلقش بعد از پیامبرش صلی الله علیه وآله برگزید؛ چرا که خداوند می فرمایند: ((همانا خدا آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر مردم جهان برگزید.)) پس بدان که خداوند انبیا و آل آن ها را برگزید.»[[1]]

    ابو عبید قاسم بن سلام متوفای 224 هـ با سند صحیح[[2]] از یزید بن هرمز لیثی روایت کرده است که:

    «نجده به ابن عباس نامه نوشت و درباره ی سهم ذی القربی از او سؤال کرد. پس ابن عباس به او نوشت: آن برای ما است و عمر از ما خواست که با آن مجردهایمان ازدواج کنند و به نیازمندانمان کمک شود؛ اما ما از پذیرش آن خودداری کردیم مگر اینکه همه ی آن را به ما بدهد، ولی او نپذیرفت.

    ابن هرمز گوید: من آن نامه ابن عباس را [به املای او] به نجده نوشتم.»[[3]] 

    احمد بن حنبل نیز با سند صحیح (طبق نظر ارنؤوط)[[4]] از یزید بن هرمز روایت کرده است که:

    «نجده حروری هنگامی که از فتنه ی ابن زبیر خارج شد، به سوی ابن عباس فرستاد تا از او درباره ی سهم ذی القربی بپرسد که به نظر او برای کیست؟ ابن عباس گفت: آن برای ما خویشاوندان رسول خدا صلی الله علیه وآله است و رسول خدا صلی الله علیه وآله در میان آن ها تقسیم کرد و عمر بر ما چیزی از آن را عرضه کرد که دیدیدم کمتر از حق ما است؛ لذا به او برگرداندیم و از پذیرش آن خودداری کردیم و آن چیزهایی که بر آنها عرضه کرد، این بود که ازدواج کننده هایشان را کمک کند و بدهی هایشان را بپردازد و اینکه به فقرایشان بدهد و ابا کرد از اینکه بر آن بیفزاید.»[[5]]

    مسلم نیز قضیه ی این نامه را در صحیحش آورده و جواب ابن عباس را چنین ذکر کرده است:

    «تو از سهم ذی القربی سؤال کردی که خداوند ذکر کرده است که چه کسانی هستند و ما معتقدیم که همان نزدیکان رسول خدا صلی الله علیه وآله هستیم؛ اما قوم ما از دادن آن (سهم ذی القربی) به ما خودداری کردند.»[[6]]

    قاسم بن سلام از طریق عبد الله بن المبارک الحنظلی (ثقة) از ابن اسحاق (صدوق، سیره نویس مشهور اهل سنت) روایت می کند که گفت:

    «از ابو جعفر محمد بن علی (امام باقر علیه السلام) پرسیدم: هنگامی که علی بن ابی طالب علیه السلام به خلافت رسید، نسبت به سهم خویشان پیامبر صلی الله علیه وآله از خمس، چه تصمیمی گرفت؟ حضرت فرمود: آن را مانند ابوبکر و عمر جزء بیت المال قرار داد. عرض کردم: چرا؟ در حالی که شما می گویید سهم ذوی القربی برای خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله است. فرمود: خاندان ایشان چیزی نمی گویند مگر مطابق نظر ایشان. سپس عرض کردم: چه چیز مانع علی علیه السلام بود؟ فرمود: به خدا قسم، ایشان ناخوش می داشت که مردم بگویند مخالفت ابوبکر و عمر نموده است.»[[7]]

     

    [[1]] أحکام القرآن للشافعی  ج 1   ص 76-77 آل محمد الذین حرم الله علیهم الصدقة وعوضهم منها الخمس وقال الله عز وجل ( واعلموا أنما غنمتم من شیء فأن لله خمسه وللرسول ولذی القربى ) فکانت هذه الآیة فی معنى قول النبی صلى الله علیه وسلم إن الصدقة لا تحل لمحمد ولا لآل محمد وکان الدلیل علیه أن لا یوجد أمر یقطع العنت ویلزم أهل العلم والله أعلم إلا الخبر عن رسول الله صلى الله علیه وسلم فلما فرض الله على نبیه صلى الله علیه وسلم أن یؤتی ذا القربى حقه وأعلمه أن لله خمسه وللرسول ولذی القربى فأعطى سهم ذی القربى فی بنی هاشم وبنی المطلب دل ذلک على أن الذین أعطاهم رسول الله صلى الله علیه وسلم الخمس هم آل محمد الذین أمر رسول الله صلى الله علیه وسلم بالصلاة علیهم معه والذین اصطفاهم من خلقه بعد نبیه صلى الله علیه وسلم فإنه یقول ( إن الله اصطفى آدم ونوحا وآل إبراهیم وآل عمران على العالمین ) فاعلم أنه اصطفى الأنبیاء صلوات الله علیهم وآلهم

    [[2]] بررسی سند روایت طبق برنامه جوامع الکلم:

    القاسم بن سلام الهروی: ثقة مأمون / الحجاج بن محمد المصیصی: ثقة ثبت / اللیث بن سعد الفهمی: ثقة ثبت / عقیل بن خالد الأیلی: ثقة ثبت / محمد بن شهاب الزهری: الفقیه الحافظ متفق على جلالته وإتقانه / یزید بن هرمز اللیثی: ثقة

    [[3]] الأموال  ج 1   ص 419 ح 853 قال حدثنا حجاج عن اللیث بن سعد عن عقیل بن خالد عن ابن شهاب أن یزید بن هرمز حدثه أن نجدة کتب إلى ابن عباس یسأله عن سهم ذی القربى فکتب إلیه إنه لنا وقد کان عمر دعانا لینکح منه أیامانا ویخدم منه عائلنا فأبینا علیه إلا أن یسلمه لنا کله وأبى ذلک علینا قال ابن هرمز أنا کتبت ذلک الکتاب من ابن عباس إلى نجدة

    [[4]] مسند أحمد بن حنبل  ج 5 ص 101-102 ح 2941 قال شعیب الأرنؤوط : إسناده صحیح على شرط مسلم رجاله ثقات رجال الشیخین غیر یزید بن هرمز فمن رجال مسلم

    [[5]] حدثنا عبد الله حدثنی أبی ثنا عثمان بن عمر حدثنی یونس عن الزهری عن یزید بن هرمز ان نجدة الحروری حین خرج من فتنة بن الزبیر أرسل إلى بن عباس یسأله عن سهم ذی القربى لمن تراه قال هو لنا لقربى رسول الله صلى الله علیه وسلم قسمه رسول الله صلى الله علیه وسلم لهم وقد کان عمر عرض علینا منه شیئا رأیناه دون حقنا فرددناه علیه وأبینا ان نقبله وکان الذی عرض علیهم ان یعین ناکحهم وان یقضی عن غارمهم وان یعطی فقیرهم وأبى ان یزیدهم على ذلک

    [[6]] صحیح مسلم  ج 3   ص 1446 ح 1812 حدثنا إسحاق بن إبراهیم أخبرنا وهب بن جریر بن حازم حدثنی أبی قال سمعت قیسا یحدث عن یزید بن هرمز ح وحدثنی محمد بن حاتم واللفظ له قال حدثنا بهز حدثنا جریر بن حازم حدثنی قیس بن سعد عن یزید بن هرمز قال کتب نجدة بن عامر إلى بن عباس قال فشهدت بن عباس حین قرأ کتابه وحین کتب جوابه وقال بن عباس والله لولا أن أرده عن نتن یقع فیه ما کتبت إلیه ولا نعمة عین قال فکتب إلیه إنک سألت عن سهم ذی القربى الذی ذکر الله من هم وإنا کنا نرى أن قرابة رسول الله صلى الله علیه وسلم هم نحن فأبى ذلک علینا قومنا

    [[7]] الأموال  ج 1   ص 416 قال وحدثنا عبد الله بن المبارک عن محمد بن إسحاق قال سألت أبا جعفر محمد بن علی فقلت علی بن أبی طالب حیث ولى من أمر الناس ما ولى کیف صنع فی سهم ذی القربى قال سلک به سبیل أبى بکر وعمر قلت وکیف وأنتم تقولون ما تقولون فقال ما کان أهله یصدرون إلا عن رأیه قلت فما منعه قال کره والله أن یدعى علیه خلاف أبى بکر وعمر

    • حسین قربانی

    نظرات  (۰)

    هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

    ارسال نظر

    ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
    شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
    <b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
    تجدید کد امنیتی