یکی دیگر از سنت های قطعی رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}}، خطبه خواندن بعد از نماز است که عثمان به بهانه ی مصلحت اندیشی، خطبه را بر نماز مقدم کرد.

اینک این مطلب را در قالب چند نکته بیان می کنیم:

نکته ی اول: خطبه خواندن بعد از نماز، سنت ثابت رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} است.

در روایات متعددی به خطبه خواندن رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} بعد از گزاردن نماز اشاره شده است که به اختصار، چند روایت که در صحیحین آمده را ذکر می کنیم.

1. روایت بخاری از عبدالله بن عمر که گوید: «رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} همواره در عید قربان و فطر، بعد از نماز خطبه می خواند.»^[[1]]

2. روایت بخاری از ابن عباس که گوید: «همراه با رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} در روز عید فطر یا قربان خارج شدم و نماز خواند و سپس سخنرانی کرد ... .»^[[2]]

3. روایت بخاری و مسلم از جابر بن عبدالله که گوید: «پیامبر _{^{صلی الله علیه وآله}} در روز عید فطر برخاست و نماز گزارد و سپس شروع کرد به خطبه خواندن.»^[[3]]

4. روایت بخاری و مسلم از براء بن عازب که گوید: «رسول خدا _{^{صلی الله علیه وآله}} در روز عید قربان، بعد از نماز برای ما سخنرانی کرد.»^[[4]]

نکته ی دوم: اعتراف حسن بصری به بدعت گذاری عثمان.

ابن حجر عسقلانی می نویسد:

«ابن المنذر (متوفای 319 هـ) با سند صحیح از حسن بصری روایت کرده است که گفت: نخستین کسی که پیش از نماز سخنرانی کرد، عثمان بود. در آغاز، طبق معمول نماز می گزارد و سـپس سخنرانی می کرد، سـپس دید که عده ای از مردم به نماز نمی رسند؛ پس چنان کرد و پیش از آمدن آنان سخنرانی نمود.»^[[5]]

نکته ی سوم: اشاره ی تلویحی عبدالله بن عمر و ابن عباس به این بدعت عثمان.

بخاری در صحیحش از نافع از ابن عمر روایت کرده است که گفت:

«پیامبر _{^{صلی الله علیه وآله}}، ابوبکر و عمر در روز عید، قبل از سخنرانی، نماز می گزاردند.»^[[6]]

احمد بن حنبل نیز با سند صحیح (طبق نظر ارنؤوط)^[[7]] از طاوس از ابن عباس روایت کرده است که گفت:

«در روز عید همراه با پیامبر _{^{صلی الله علیه وآله}}، ابوبکر و عمر شاهد و حاضر بودم و دیدم که نماز را قبل از خطبه شروع کردند.»^[[8]]