[[1]] ثنا محمد بن المثنى حدثنا یحیى بن حماد عن أبی عوانة عن یحیى ابن سلیم أبی بلج عن عمرو بن میمون عن ابن عباس قال قال رسول الله nلعلی أنت منی بمنزلة هارون من موسى إلا أنک لست نبیا إنه لا ینبغی أن أذهب إلا وأنت خلیفتی فی کل مؤمن من بعدی

[[2]] السنة لابن أبی عاصم  ج 2   ص 565 ح 1188 حکم برنامه جوامع الکلم: إسناده حسن رجاله ثقات عدا یحیى بن سلیم الفزاری وهو صدوق حسن الحدیث

[[3]] السنة لابن أبی عاصم ومعها ظلال الجنة للألبانی ، ج 2 ص 565 ح 1188 سایت شامله ؛ قال الألبانی : إسناده حسن

[[4]] السنة لابن ابی عاصم با تحقیق باسم بن فیصل الجوابره - ج 1 ص 799-800 ح 1222 (پی دی اف) قال المحقق: إسناده حسن

[[5]] حدثنا عبد الله قال حدثنی أبی حدثنا اسود بن عامر نا شریک عن الرکین عن القاسم بن حسان عن زید بن ثابت قال قال رسول الله nإنی تارک فیکم خلیفتین کتاب الله حبل ممدود ما بین السماء والأرض أو ما بین السماء والأرض وعترتی أهل بیتی وانهما لن یتفرقا حتى یردا علی الحوض

[[6]] مجمع الزوائد  ج 9   ص 163 قال الهیثمی: رواه أحمد وإسناده جید

[[7]] فضائل الصحابة لابن حنبل  ص 747 ح 1032 مجموع دو جلد ، قال وصی الله بن محمد عباس : إسناده حسن لغیره

[[8]] مجمع الزوائد  ج 1   ص 170 قال الهیثمی: رواه الطبرانی فی الکبیر ورجاله ثقات

[[9]] اتحاف الخیرة ، ج 6 ص 329 ح 5950 سایت شامله قال الحافظ البوصیری : هذا إسناد رواته ثقات / بر مبنای

[[10]] صحیح الجامع الصغیر وزیادته ، ج 1 ص 482 ح 2457 قال الألبانی: صحیح

[[11]] شعراء: 214

[[12]] حدثنا عبد الله حدثنی أبی ثنا أسود بن عامر ثنا شریک عن الأعمش عن المنهال عن عباد بن عبد الله الأسدی عن على رضی الله عنه قال لما نزلت هذه الآیة ( وأنذر عشیرتک الأقربین ) قال جمع النبی nمن أهل بیته فاجتمع ثلاثون فأکلوا وشربوا قال فقال لهم من یضمن عنی دینی ومواعیدی ویکون معی فی الجنة ویکون خلیفتی من أهلی فقال رجل لم یسمه شریک یا رسول الله أنت کنت بحرا من یقوم بهذا قال ثم قال الآخر قال فعرض ذلک على أهل بیته فقال علی رضی الله عنه انا

[[13]] مسند احمد بن حنبل ، ج 1 ص 545 ح 883 پی دی اف؛ قال احمد محمد شاکر: إسناده حسن

[[14]] مجمع الزوائد  ج 9   ص 113 قال الهیثمی: رواه أحمد وإسناده جید

[[15]] در السحابة ، ص 213 ح 72 قال الشوکانی : وأخرج احمد بإسناد جید

[[16]] تهذیب الآثار مسند علی   ج 3 ص 60-61 قال محمود محمد شاکر : وهذا خبر عندنا صحیح سنده

[[17]] حدثنا أبی ، ثنا الحسین بن عیسى بن میسرة الحارثی ، ثنا عبد الله بن عبد القدوس ، ثنا الاعمش بن عمرو ، عن عبد الله بن الحارث قال : قال علی : لما نزلت هذه الایة وانذر عشیرتک الاقربین قال لی رسول الله - n- اصنع لی رجل شاة بصاع من طعام وعندنا اناءا یکون فیه لبنا فقال لی : املاه لبنا ، قال : ففعلت ثم قال لی ، ادع بنی هاشم قال : فدعوتهم وانهم یومئذ لاربعین رجل أو اربعین ورجل ، قال : وفیهم عشرة کلهم یاکل الجذعة بادامها قال : فلما اتوا بالقصعة قال : اخذ رسول الله - n- من ذروتها ثم قال لهم : کلوا فاکلوا حتى شبعوا وهی کهیئتها لم یرزئوا منها الا یسیرا قال : ثم اتیتهم بالاناء فشربوا حتى رووا قال : وفضل فضل ، فلما فراغوا اراد رسول الله - n- ان یتکلم فبدروه بالکلام ، فقالوا : ما راینا کالیوم فی السحر قال : فسکت رسول الله - n- ثم قال لی : اصنع لی رجل شاة بصاع من طعام قال : فدعاهم فلما اکلوا وشربوا قال : فبدروه ثم قالوا : مثل مقالتهم الاولى قال : فسکت رسول الله nقال : اصنع لی رجل شاة بصاع من طعام فصنعت ، قال : فجمعهم فلما اکلوا وشربوا بدرهم رسول الله - n- الکلام ، فقال : ایکم یقضی ، عنی دینی ، ویکون خلیفتی فی اهلی ؟ قال : فسکتوا وسکت العباس خشیة ان یحیط ذلک بماله قال : وسکت انا لسن العباس ثم قالها مرة اخرى فسکت العباس فلما رایت ذلک ، قلت : انا یا رسول الله فقال : انت.

[[18]] تفسیر ابن أبی حاتم  ج 9   ص 2826 ح 16015

[[19]] طبق برنامه ی جوامع الکلم ، تمام رجال سند این روایت ، ثقه یا صدوق حسن الحدیث هستند بجز عبد الله بن عبد القدوس  که علمایی مثل ابن حبان ، ترمذی و بخاری توثیقش کرده اند. تهذیب التهذیب  ج 5   ص 265

 لذا ابن حجر عسقلانی در جمع بندی احوال این راوی ، او را صدوق دانسته است .

 تقریب التهذیب  ج 1   ص 312 رقم  3446«عبد الله بن عبد القدوس التمیمی السعدی الکوفی صدوق رمی بالرفض وکان أیضا یخطىء من التاسعة خت ت»

[[20]] تفسیر ابن أبی حاتم  ج 1   ص 1 «سالنی جماعة من اخوانی اخراج تفسیر القران مختصرا باصح الاسانید ... فتحریت اخراج ذلک باصح الاخبار اسنادا ، واشبهها متنا ، فاذا وجدت التفسیر عن رسول الله n- لم اذکر معه احدا من الصحابة ممن اتى بمثل ذلک ، واذا وجدته عن الصحابة فان کانوا متفقین ذکرته عن اعلاهم درجة باصح الاسانید ، وسمیت موافقیهم بحذف الاسناد.» ترجمه: «گروهی از برادرانم از من تألیف تفسیر قرآن به صورت مختصر با صحیح ترین اسناد را خواستند ... پس من ، صحیح ترین اخبار را از جهت سند و متن انتخاب کردم. پس اگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله سخنی در تفسیر دیدم و صحابه نیز سخنی داشته‌اند، سخن پیامبر (ص) را ترجیح دادم و اگر از صحابه سخنی در تفسیر نقل کردم، صحیح‌ترین آن را از جهت رتبه و درجه نقل کردم و نام موافقان آن را با حذف سند آورده‌ام.»

[[21]] تاریخ الطبری  ج 1   ص 542-543  حدثنا ابن حمید قال حدثنا سلمة قال حدثنی محمد بن إسحاق عن عبد الغفار بن القاسم عن المنهال بن عمرو عن عبدالله بن الحارث بن نوفل بن الحارث بن عبدالمطلب عن عبدالله بن عباس عن علی بن أبی طالب قال لما نزلت هذه الآیة على رسول الله وأنذر عشیرتک الأقربین دعانی رسول الله فقال لی یا علی إن الله أمرنی أن أنذر عشیرتی الأقربین ... ثم تکلم رسول الله فقال یا بنی عبد المطلب إنی والله ما أعلم شابا فی العرب جاء قومه بأفضل مما قد جئتکم به إنی قد جئتکم بخیر الدنیا والاخرة وقد أمرنی الله تعالى أدعوکم إلیه فأیکم یؤازرنی على هذا الأمر على أن یکون أخی ووصیی وخلیفتی فیکم قال فأحجم القوم عنها جمیعا وقلت وإنی لأحدثهم سنا وأرمصهم عینا وأعظمهم بطنا وأحمشهم ساقا أنا یا نبی الله أکون وزیرک علیه فأخذ برقبتی ثم قال إن هذا أخی ووصی وخلیفتی فیکم فاسمعو له وأطیعوا قال فقام القوم یضحکون ویقولون لأبی طالب قد أمرک أن تسمع لابنک وتطیع

[[22]] تهذیب الاثار مسند علی للطبری ج 3   ص 62 حدثنا ابن حمید قال حدثنا سلمة بن الفضل قال حدثنی محمد بن إسحاق عن عبد الغفار بن القاسم عن المنهال بن عمرو عن عبد الله ابن الحارث ابن نوفل بن الحارث بن عبد المطلب عن عبد الله بن عباس عن علی ابن أبی طالب قال قال رسول الله nیا بنی عبد المطلب إنی قد جئتکم بخیر الدنیا والآخرة وقد أمرنی الله أن أدعوکم إلیه فأیکم یؤازرنی على هذا الأمر على أن یکون أخی ووصیی وخلیفتی فیکم قال فأحجم القوم عنها جمیعا وقلت أنا یا نبی الله أکون وزیرک علیه فأخذ برقبتی وقال هذا أخی ووصیی وخلیفتی فیکم فاسمعوا له وأطیعوا

[[23]] تفسیر الطبری  ج 19   ص 121-122

[[24]] بررسی سند روایت:

محمد بن حمید التمیمی: وثاقتش را در ادامه ذکر می کنیم

سلمة بن الفضل الأنصاری: صدوق / ابن إسحاق القرشی: صدوق

عبد الغفار بن القاسم النجاری: در مورد وثاقتش در ادامه صحبت خواهیم کرد

المنهال بن عمرو الأسدی: ثقة / عبد الله بن الحارث الهاشمی: ثقة

عبد الله بن العباس القرشی: صحابی / علی بن أبی طالب الهاشمی: صحابی

طبق برنامه ی جوامع الکلم، اشکال سند این روایت متوجه ابن حمید و عبد الغفار بن القاسم است و به هر دو درجه ی متروک الحدیث داده شده است، ولی هر دو توثیق دارند ؛

توثیق محمد بن حمید الرازی

جمال الدین مِزّی در شرح حال او می نویسد:

 «روى عنه : أبو داود ، والترمذی ، وابن ماجة ... وقال عبد الله بن أحمد بن حنبل : سمعت أبی یقول : لا یزال بالری علم مادام محمد بن حمید حیا. قال عبد الله : حیث قدم علینا محمد بن حمید کان أبی بالعکسر . فلما خرج قدم أبی وجعل أصحابه یسألونه عن ابن حمید ، فقال لی : ما لهؤلاء یسألونی عن ابن حمید . قلت : قدم هاهنا فحدثهم بأحادیث لا یعرفونها . قال لی : کتبت عنه ؟ قلت : نعم کتبت عنه جزءا . قال : اعرض علی ، فعرضتها علیه ، فقال : أما حدیثه عن ابن المبارک وجریر فهو صحیح ، وأما حدیثه عن أهل الری فهو أعلم. وقال أبو قریش محمد بن جمعة بن خلف الحافظ : قلت لمحمد بن یحیى الذهلی : ما تقول فی محمد بن حمید ؟ قال : ألا ترانی هو ذا أحدث عنه. قال : وکنت فی مجلس أبی بکر الصاغانی محمد بن إسحاق ، فقال : حدثنا محمد بن حمید. فقلت : تحدث عن ابن حمید ؟ فقال : ومالی لا أحدث عنه وقد حدث عنه أحمد بن حنبل ویحیى بن معین . وقال أبو بکر بن أبی خیثمة : سئل یحیى بن معین عن محمد بن حمید الرازی فقال : ثقة لیس به بأس ، رازی کیس. وقال علی بن الحسین بن الجنید الرازی : سمعت یحیى ابن معین یقول : ابن حمید ثقة ، وهذه الاحادیث التی یحدث بها لیس هو من قبله ، إنما هو من قبل الشیوخ الذین یحدث عنهم. وقال أبو العباس بن سعید : سمعت جعفر بن أبی عثمان الطیالسی یقول : ابن حمید ثقة ، کتب عنه یحیى وروى عنه من یقول فیه هو أکبر منهم. وقال یحیى بن أحمد بن زیاد : ذکر محمد بن حمید عند یحیى بن معین فقال : لیس به بأس.»

 ترجمه: «ابو داود ، ترمذی ، ابن ماجه و... از او روایت نقل کرده اند . عبد الله بن احمد بن حنبل گفت: از پدرم شنیدم که می گفت: مادامی که محمد بن حمید زنده بود ، علم نیز در ری زنده بود . عبد الله می گوید: هنگامی که محمد بن حمید به نزد ما آمد ، پدرم در لشکر بود و هنگامی آمد که او رفته بود و دید که اصحابش درباره ی ابن حمید از او سؤال می کنند ، پس به من گفت: این ها چرا درباره ی ابن حمید سؤال می کنند؟ گفتم: او اینجا آمد و برای آنها احادیثی را نقل کرد که نمی شناختند . پدرم به من گفت: آیا از او حدیث نوشتی؟ گفتم: آری ، یک جلد از او حدیث نوشتم. گفت: بر من عرضه کن و من چنین کردم. پس گفت: حدیثش از ابن مبارک و جریر صحیح است ، اما حدیثش از اهل ری را خودش داناتر است.

و حافظ ابوقریش گفت: به محمد بن یحیی الذهلی گفتم: در مورد محمد بن حمید چه می گویی؟ گفت: آیا مرا نمی بینی که دارم از او حدیث نقل می کنم؟! گفت: در مجلس ابوبکر صاغانی محمد بن اسحاق بودم که گفت: حدیث کرد ما را محمد بن حمید . پس من گفتم: آیا از ابن حمید حدیث نقل می کنی؟ وی گفت: چرا از او حدیث نقل نکنم در حالی که احمد بن حنبل و یحیی بن معین از او حدیث نقل کرده اند .

و ابوبکر بن ابی خیثمه گفته است: از یحیی بن معین درباره ی محمد بن حمید رازی سؤال شد ، پس گفت: ثقه است و اشکالی بر وی نیست ، رازی و دانا است. و علی بن حسین بن جنید رازی گفته است: از یحیی بن معین شنیدم که می گفت: ابن حمید ثقه است ، و این احادیث جعلی که نقل کرده است ، از جانب خودش نیست بلکه از جانب شیوخش است که او از آنها نقل کرده است.

و ابو العباس بن سعید گفت: از جعفر بن ابی عثمان طیالسی شنیدم که می گفت: ابن حمید ثقه است و یحیی از او نوشته و از او روایت کرده که می گوید : او از آن ها بزرگ تر بوده است . و یحیی بن احمد بن زیاد گفته است: در نزد یحیی بن معین از محمد بن حمید یاد شد ؛ پس گفت: اشکالی به او نیست.»

 تهذیب الکمال  ج 25   ص 99-102 رقم 5167

طبق نقل ابن حجر ، یحیی بن معین ، ابن حمید را در حد و اندازه های ابن ابی شیبه می دانسته است؛

«وقال فضلک الرازی سألت بن معین عن محمد بن حمید الرازی فقال ثقة وسألته عن عثمان بن أبی شیبة فقال ثقة فقلت من أحب إلیک بن حمید أو عثمان فقال ثقتین امینین مأمونین.»  ترجمه: «فضلک رازی گفت: از یحیی بن معین درباره ی محمد بن حمید رازی پرسیدم ، گفت: ثقه است. و از او درباره ی عثمان بن ابی شیبه نیز پرسیدم ، گفت: ثقه است . گفتم: چه کسی در نزد تو دوست داشتنی تر است ؟ ابن حمید یا عثمان ؟ گفت: هر دو ثقه ، امین و مأمون هستند.» تهذیب التهذیب  ج 7   ص 136

ابو عیسی ترمذی چندین حدیث از او نقل کرده و آن را معتبر دانسته است ؛

«حدثنا محمد بن حمید الرازی حدثنا ... عن أم سلمة قالت کان أحب الثیاب إلى النبی nالقمیص قال أبو عیسى هذا حدیث حسن غریب.» سنن الترمذی  ج 4   ص 237 ح 1762

هیثمی نیز به وثاقت ابن حمید تصریح کرده است ؛

«وفی إسناد البزار محمد بن حمید الرازی وهو ثقة وفیه خلاف وبقیة رجاله وثقوا.» ترجمه: «و در إسناد بزار ، محمد بن حمید رازی وجود دارد که ثقه است و در موردش اختلاف شده است و بقیه ی رجالش توثیق شده اند.» مجمع الزوائد  ج 9   ص 290

احمد محمد شاکر در تحقیق تفسیر طبری ، او را در چند جا توثیق کرده است :

«فإن ابن حمید - شیخ الطبری - هو: محمد بن حمید الرازی، سبق توثیقه: 2028، 2253 .» تفسیر الطبری جامع البیان ت شاکر ، ج 3 ص 485 ح 2918

توثیق عبد الغفار بن القاسم

شعبه که شاگردش بود ، ستایشش کرده و گفته است: حافظ تر از او کسی را ندیدم و به علم و رجال عنایت داشت؛ ابن عدی گفته است: احادیث صالحی دارد و ابن عقده نیز ستایشش کرده، به طوری که از حدش گذرانده بود.

اما چون احادیثی مانند بلایای عثمان نقل می کرد که به مذاق علمای اهل سنت خوش نمی آمد، حدیث او را ترک و تضعیفش کردند، به طوری که احمد بن حنبل نیز تصریح کرده است که تضعیف او از جهت اعتقاد او بود نه به جهت حدیثش .

«عبد الغفار بن القاسم أبو مریم الأنصاری کوفی ... حدثنا عبد الله بن أحمد ... قال وسمعت أبی یقول کان أبو عبیدة إذا حدثنا عن أبى مریم یصیح الناس یقولون لا نریده. قال أبو عبد الله ذکر أبو عبیدة فی تصنیفه عن أبی مریم فکانوا یضجون إذا قال أبو مریم وتبسم أبو عبد الله قلت لأبی عبد الله أبو مریم من أین جاء ضعفه من قبل رأیه أو من قبل حدیثه قال من قبل رأیه ثم قال وقد حدث ببلایا فی عثمان أحادیث سوء . وبلغنی عن أبى داود السجستانی أنه قال قلت لأحمد بن حنبل عمیر بن سعید قال لا أعلم به بأسا فقلت له فإن أبا مریم قال یسلنى عن عمیر الکذاب قال وکان أبو مریم عالما بالمشایخ فقال أحمد حتى یکون أبو مریم ثقة کان یحدث بلایا فی عثمان وکان یشرب حتى یبول فی ثیابه.» ترجمه: «ابو عبد الله گفت: ابو عبیده در تصنیفش از ابو مریم یاد کرد ؛ پس مردم ضجه می زدند هنگامی که گفت: ابو مریم و ابو عبد الله تبسم کرد. به ابو عبد الله گفتم: ضعف او از کجا آمده است؟ از جانب اعتقادش یا از جهت حدیثش ؟ گفت: از جهت اعتقادش ؛ سپس گفت: او احادیث بدی در مورد بلایای عثمان نقل کرده است. و از ابو داود سجستانی به من خبر رسید که او گفت: به احمد بن حنبل گفتم: عمیر بن سعید؟ گفت: اشکالی در او نمی دانم . پس به او گفتم: ابو مریم گفت: در رابطه با عمیر دروغگو از من سوال می کرد. گفت: ابو مریم عالم به مشایخ است. پس احمد گفت: حتی ابو مریم ثقه می شود؛ در مورد بلایای عثمان حدیث می کرد و آنقدر می نوشید تا اینکه در لباسش بول می کرد.»  ضعفاء العقیلی  ج 3   ص 100 رقم 1075

«وأما أبو مریم فاسمه عبد الغفار وکان لشعبة فیه رأی وتعلم منه زعموا توقیف الرجال ثم ظهر منه رأی ردیء فی الرفض فترک حدیثه وسمعت أحمد بن محمد بن سعید [ابن عقده] یثنی على أبی مریم ویطریه وتجاوز الحد فی مدحه حتى قال لو انتشر علم أبی مریم وخرج حدیثه لم یحتج الناس إلى شعبة وابن سعید حیث مال هذا المیل الشدید إنما کان لإفراطه فی التشیع ولعبد الغفار بن القاسم أحادیث صالحة وفی حدیثه ما لا یتابع علیه وکان غالیا فی التشیع وقد روى عنه شعبة حدیثین ویکتب حدیثه مع ضعفه.»  ترجمه: «و اما ابو مریم اسمش عبد الغفار بود و شعبه در مورد او اعتقادی داشت و از او حدیث یاد گرفت ؛ گمان کردند که رجال را توقیف کرده است ؛ سپس از او اعتقاد ردی در رفض ظاهر گشت ؛ پس حدیثش را ترک کرد و از ابن عقده شنیدم که ابو مریم را ستایش می کرد و در مدحش از حد تجاوز کرد تا اینکه گفت: اگر علم ابو مریم منتشر شود و حدیثش نقل شود ، مردم به شعبه احتجاج نمی کنند و این میل شدید ابن سعید (ابن عقده) به ابو مریم تنها به خاطر افراطش در تشیع است. و برای عبد الغفار بن قاسم احادیث صالحی است و در حدیثش چیزهایی است که تبعیت نمی شود و او غالی در تشیع بود و شعبه دو حدیث از او روایت کرده است و حدیثش با وجود ضعفش نوشته می شود.» الکامل فی ضعفاء الرجال  ج 5   ص 327 رقم 1479

«وقال شعبة لم ار احفظ منه قال أبو داود وغلط فی امره شعبة وقال الدارقطنی متروک وهو شیخ شعبة اثنى علیه شعبة.»  ترجمه: «شعبه گفت: باحافظه تر از او کسی را ندیدم و شعبه در مورد او دچار اشتباه شد و دارقطنی گفته : او متروک است و او شیخ شعبه است و شعبه او را ستوده است.» لسان المیزان  ج 4   ص 42

[[25]] أخبرنا أبو البرکات عمر بن إبراهیم الزیدی العلوی بالکوفة ، أنا أبو الفرج محمد بن أحمد بن علان الشاهد ، أنا محمد بن جعفر بن محمد بن الحسین ، أنا أبو عبد الله محمد بن القاسم بن زکریا المحاربی ، نا عباد بن یعقوب ، نا عبد الله بن عبد القدوس ، عن الأعمش ، عن المنهال بن عمرو ، عن عباد بن عبد الله ، عن علی بن أبی طالب ، قال : لما نزلت : وأنذر عشیرتک الأقربین سورة الشعراء آیة 214 قال رسول الله n: " یا علی اصنع لی رجل شاة بصاع من طعام ، وأعد قعبا من لبن " ، وکان القعب قدر ری رجل ، قال : ففعلت ، فقال لی رسول الله n: " یا علی اجمع بنی هاشم " وهم یومئذ أربعون رجلا ـ أو أربعون غیر رجل ـ فدعا رسول الله nبالطعام فوضعه بینهم فأکلوا حتى شبعوا ، وإن منهم لمن یأکل الجذعة بإدامها ، ثم تناولوا القدح فشربوا حتى رووا وبقی فیه عامته ، فقال بعضهم : ما رأینا کالیوم فی السحر ـ یرون أنه أبو لهب ـ . ثم قال : " یا علی اصنع رجل شاة بصاع من طعام ، وأعد بقعب من لبن " ، قال : ففعلت ، فجمعهم فأکلوا مثل ما أکلوا بالمرة الأولى ، وشربوا مثل المرة الأولى ، وفضل منه ما فضل المرة الأولى ، فقال بعضهم : ما رأینا کالیوم فی السحر ، فقال الثالثة : " اصنع رجل شاة بصاع من طعام ، وأعد بقعب من لبن " ، ففعلت ، فقال : " اجمع بنی هاشم " فجمعتهم فأکلوا وشربوا فنذرهم رسول الله nبالکلام ، فقال : " أیکم یقضی دینی ویکون خلیفتی ، ووصیی من بعدی ؟ " ، قال : فسکت العباس مخافة أن یحیط ذلک بماله ، فأعاد رسول الله nالکلام ، فسکت القوم ، وسکت العباس مخافة إن یحیط ذلک بماله ، فأعاد رسول الله nالکلام الثالثة ، قال : وإنی یومئذ لأسوؤهم هیئة إنی یومئذ لأحمش الساقین ، أعمش العینین ، ضخم البطن ، فقلت : أنا یا رسول الله ، قال :  أنت یا علی أنت یا علی

[[26]] تاریخ مدینة دمشق  ج 42   ص 47 ( ح 43750 )

[[27]] بررسی سند روایت:

عمر بن إبراهیم العلوی: صدوق حسن الحدیث / محمد بن أحمد بن الخازن: صدوق حسن الحدیث / محمد بن جعفر التمیمی: ثقة

محمد بن القاسم المحاربی ؛ عباد بن یعقوب الرواجنی و عبد الله بن عبد القدوس التمیمی: توثیقشان در ادامه می آید

سلیمان بن مهران الأعمش: ثقة / المنهال بن عمرو الأسدی: ثقة / عباد بن عبد الله القرشی: ثقة

طبق برنامه ی جوامع الکلم ، تمام رجال سند این روایت مورد اعتمادند بجز محمد بن القاسم بن زکریا المحاربی ، عباد بن یعقوب و عبد الله بن عبد القدوس .

توثیق عبد الله بن عبد القدوس :

او را علمایی مثل ابن حبان ، ترمذی و بخاری توثیق کرده اند. تهذیب التهذیب  ج 5   ص 265

 لذا ابن حجر عسقلانی در جمع بندی احوال این راوی ، او را صدوق دانسته است ؛

 «عبد الله بن عبد القدوس التمیمی السعدی الکوفی صدوق رمی بالرفض وکان أیضا یخطىء من التاسعة خت ت» تقریب التهذیب  ج 1   ص 312 رقم  3446

توثیق عباد بن یعقوب:

علمای اهل سنت به وثاقت ، راستگویی و قوی الحدیث بودن او شهادت داده اند ، اما احادیثش را به خاطر اختلاف عقیده ترک کرده اند که در اینجا به ذکر نظر دو تن از استوانه های علم رجال اهل سنت یعنی ذهبی و ابن حجر عسقلانی بسنده می کنیم ؛

شمس الدین ذهبی نام او را در زمره ی اشخاص ثقه ای آورده که در موردشان سخن ها گفته شده است ؛

«عباد بن یعقوب الرواجنی خ صدوق فی الحدیث رافضی جلد.» ذکر من تکلم فیه وهو موثق  ج 1   ص 106 رقم 176

ابن حجر عسقلانی نیز او را راستگو دانسته و اضافه کرده است که ابن حبان زیاده روی کرده و او را مستحق ترک دانسته است ؛

«عباد بن یعقوب الرواجنی بتخفیف الواو وبالجیم المکسورة والنون الخفیفة أبو سعید الکوفی صدوق رافضی حدیثه فی البخاری مقرون بالغ بن حبان فقال یستحق الترک من العاشرة مات سنة خمسین خ ت ق.» تقریب التهذیب  ج 1   ص 291 رقم 3153

توثیق محمد بن القاسم بن زکریا المحاربی :

ابو الحسن دارقطنی او را ثقه دانسته و از این رو ، سند روایتش را صحیح دانسته است:

«ثنا محمد بن القاسم بن زکریا حدثنا أبو کریب ثنا بن إدریس عن عاصم بن کلیب بهذا وقال فکبر ورفع یدیه فلما رکع طبق یدیه بین رکبتیه فبلغ ذلک سعدا فقال صدق أخی کنا نفعل هذا ثم أمرنا بهذا ووضع الکفین على الرکبتین هذا إسناد ثابت صحیح.» سنن الدارقطنی  ج 1   ص 339

شمس الدین ذهبی درباره ی او می گوید :

«المحاربی الشیخ المحدث المعمر ... قال ابن حماد الحافظ توفی فی صفر سنة ست وعشرین وثلاث مئة قال ما رؤی له أصل قط.» ترجمه: «محاربی : شیخ و محدث سالخورده بود ... ابن حماد گفته است : آنچه او روایت کرده است، قطعا اصل و ریشه ای دارند.» سیر أعلام النبلاء  ج 15   ص 73

[[28]] تفسیر الثعلبی  ج 7   ص 182 أخبرنی الحسین بن محمد بن الحسین قال : حدثنا موسى بن محمد بن علی بن عبد الله قال : حدثنا الحسن بن علی بن شبیب المعمر قال : حدثنی عباد بن یعقوب قال : حدثنا علی بن هاشم عن صباح بن یحیى المزنی عن زکریا بن میسرة عن أبی إسحاق عن البراء قال : لما نزلت ( وأنذر عشیرتک الأقربین ) جمع رسول الله nبنی عبد المطلب وهم یومئذ أربعون رجلا ... ثم أنذرهم رسول الله nفقال : ( یا بنی عبد المطلب إنی أنا النذیر إلیکم من الله سبحانه والبشیر لما یجیء به أحد منکم ، جئتکم بالدنیا والآخرة فأسلموا وأطیعونی تهتدوا ، ومن یواخینی ویؤازرنی ویکون ولیی ووصیی بعدی ، وخلیفتی فی أهلی ویقضی دینی ؟ فسکت القوم ، وأعاد ذلک ثلاثا کل ذلک یسکت القوم ، ویقول علی : أنا فقال : ( أنت ) فقام القوم وهم یقولون لأبی طالب : أطع ابنک فقد أمر علیک

[[29]] أخبرنا الفضل بن سهل قال حدثنی عفان بن مسلم قال حدثنا أبو عوانة عن عثمان بن المغیرة عن أبی صادق عن ربیعة بن ناجد أن رجلا قال لعلی یا أمیر المؤمنین لم ورثت بن عمک دون عمک قال جمع رسول الله nأو قال دعا رسول الله nبنی عبد المطلب فصنع لهم مدا من طعام قال فأکلوا حتى شبعوا وبقی الطعام کما هو کأنه لم یمس ثم دعا بغمر فشربوا حتى رووا وبقی الشراب کأنه لم یمس أو لم یشرب فقال یا بنی عبد المطلب إنی بعثت إلیکم بخاصة وإلى الناس بعامة وقد رأیتم من هذه الآیة ما قد رأیتم فأیکم یبایعنی على أن یکون أخی وصاحبی ووارثی فلم یقم إلیه أحد فقمت إلیه وکنت أصغر القوم فقال اجلس ثم قال ثلاث مرات کل ذلک أقوم إلیه فیقول اجلس حتى کان فی الثالثة ضرب بیده على یدی ثم قال أنت أخی وصاحبی ووارثی ووزیری فبذلک ورثت بن عمی دون عمی

[[30]] سنن النسائی الکبرى  ج 5   ص 125 دار النشر : دار الکتب العلمیة - بیروت - 1411 - 1991 ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : د. عبد الغفار سلیمان البنداری , سید کسروی حسن / حکم برنامه جوامع الکلم: إسناده متصل ، رجاله ثقات

[[31]] فضائل الصحابة لابن حنبل  ج 2   ص 712 ح 1220 قال وصی الله بن محمد عباس: إسناده صحیح

[[32]] الأحادیث المختارة  ج 2   ص 71-72 ح 448 قال عبد الملک بن دهیش: إسناده صحیح

[[33]] خصائص علی للنسائی  ج 1   ص 83-84 ح 66 دار النشر : مکتبة المعلا - الکویت - 1406 ، الطبعة : الأولى ، تحقیق : أحمد میرین البلوشی؛ أخبرنا الفضل بن سهل قال حدثنا عفان بن مسلم قال حدثنا أبو عوانة عن عثمان بن المغیرة عن أبی صادق عن ربیعة بن ناجد أن رجلا قال لعلی یا أمیر المؤمنین لم ورثت ابن عمک دون عمک ... فأیکم یبایعنی على أن یکون أخی وصاحبی ووارثی ووزیری  ... ثم قال أنت أخی وصاحبی ووریثی ووزیری فبذلک ورثت ابن عمی دون عمی

[[34]] انیس الساری فی تخریج احادیث فتح الباری ص 4587 سایت شامله ؛ مؤسسة الریان - بیروت ، الطبعة الأولی ، 1426 هـ - 2005 م

[[35]] منهج الإمام أحمد فی إعلال الأحادیث ، ج 1 ص 565 سایت شامله

[[36]] رقم الفتوى: 40089 ؛ الخمیس 19 رمضان 1424 - 13-11-2003 فالحدیث رواه النسائی فی السنن الکبرى عن علی بن أبی طالب، وفیه: فأیکم یبایعنی على أن یکون أخی وصاحبی ووارثی، فلم یقم إلیه أحد، فقمت إلیه وکنت أصغر القوم، فقال: اجلس، ثم قال ثلاث مرات، کل ذلک أقوم إلیه، فیقول: اجلس، حتى کان فی الثالثة، ضرب بیده على یدی، ثم قال: أنت أخی وصاحبی ووارثی ووزیری