روایاتی که آوردیم، بیان می کردند که حضرت علی علیه السلام نفس رسول خدا صلی الله علیه وآله  است، اما بد نیست که اشاره ای به گفتار بزرگان اهل سنت در این رابطه نیز داشته باشیم:

1. حضرت علی علیه السلام

«دارقطنی روایت کرده است که علی علیه السلام در روز شورای شش نفره بر اهل آن احتجاج کرد و فرمود: شما را به خدا قسم می دهم ، آیا در میان شما احدی نزدیک تر به رسول خدا صلی الله علیه وآله از جهت فامیلی وجود دارد ؟ و آیا غیر از من کسی وجود دارد که رسول خدا صلی الله علیه وآله او را به منزله ی خودش ، پسرانش را به منزله ی پسران خودش و زنانش را به منزله ی زنان خودش قرار داده باشد ؟ گفتند: به خدا قسم ، نه .»^[1] 

{تصویر1} {تصویر2}

ابن عساکر نیز این روایت را با ذکر سندی که دارقطنی نیز در آن وجود دارد، نقل کرده است.^[2]

2. جابر بن عبد الله انصاری یا عامر شعبی

ابن کثیر دمشقی با ارسال مسلّم به جابر بن عبد الله چنین نسبت می دهد :

«جابر گفته است: در حق آن ها آیه ی مباهله نازل شد و منظور از ((خودمان و خودتان)) : رسول خدا صلی الله علیه وآله و علی بن ابی طالب علیه السلام ، ((و فرزندانمان)): حسن و حسین علیهما السلام ، ((و زنانمان)) فاطمه علیها السلام هستند.» (تصویر 1 - تصویر 2 )^[3]

کمی قبل تر ، از شوکانی نقل کردیم که گفت: این روایت را حاکم نیشابوری با دو سند از جابر آورده و تصحیح کرده است^[4]. سیوطی نیز این روایت را از حاکم نقل کرده است. (تصویر 1 - تصویر 2 )^[5]

اما ما آن را در کتاب مستدرک حاکم نیافتیم.

در مستدرک حاکم از جابر در مورد این قضیه تنها این روایت آمده که عامر شعبی آن را از جابر نقل کرده است:

«شعبی از جابر نقل کرده است که گفت: نمایندگان نجران محضر پیامبر صلی الله علیه وآله رسیده و گفتند: در باره عیسی علیه السلام چه می گویی؟ فرمود: او روح خدا وکلمه او بنده خدا و فرستاده او است. گفتند: ما حاضریم با تو مباهله کنیم که او این چنین نیست، فرمود: هر گونه که می خواهید من حاضرم، سپس دو فرزندش حسن و حسین علیهما السلام را آماده کرد تا مباهله نماید. پس رئیس آن ها گفت: با این مرد ملاعنه نکنید؛ چرا که به خدا قسم اگر ملاعنه کنید، یکی از دو گروه نابود می شود. پس به نزد پیامبر صلی الله علیه وآله آمدند و گفتند: ای ابا القاسم، همانا تنها کم خردان ما خواستند با شما ملاعنه کنند و ما دوست داریم که از ما در گذری. فرمود: از شما درگذشتم. سپس فرمود: عذاب بر نجران سایه افکنده است. این حدیث بر شرط مسلم صحیح است ولی آن دو نقل نکرده اند.»^[6]

^{{تصویر1} {تصویر2}}

اما ابوبکر آجری این سخن که مراد از ((انفسنا))، حضرت علی علیه السلام است را از عامر شعبی نقل کرده^[7]

^{{تصویر1} {تصویر2} {تصویر3}}

و ابن کثیر نیز این را صحیح تر دانسته است.^[8]

{تصویر1} {تصویر2}

ابو الحسن واحدی نیز همین را در تفسیرش آورده و محقق کتاب در پاورقی گفته است که این روایت را حاکم نقل کرده و سندش صحیح است.^[9]

3. ابن قتیبه دینوری

او نیز صریحا مصداق «انفسنا» در آیه را حضرت علی علیه السلام معرفی می کند:

«وبین رسول الله صلی الله علیه وآله عند المباهلة حین قال تعالى: ((قل تعالوا ندع أبناءنا وأبناءکم)) فدعا حسناً وحسیناً ((ونساءنا ونساءکم)) فدعا فاطمة علیها السلام ((وأنفسنا وأنفسکم)) فدعا علیاً علیه السلام ومن أراد تبصیره بصره ومن أراد غیر ذلک حیره»^[10]

4. ابو حیان آندلسی

«ظاهر آیه این است که دعوت و مباهله بین مخاطب و محاجه کننده است و آیه به این صورت تفسیر شده است: فرزندان به حسن و حسین علیهما السلام، زنانش به فاطمه علیها السلام و أنفس به علی علیه السلام .»^[11]

^{{تصویر1} {تصویر2}}

5. نظام الدین نیشابوری

وی ضمن اعتراف به مباهله برده شدن امیرالمومنین علیه السلام ، می نویسد:

 « ((ندع أبناءنا و أبناءکم))  هر یک از ما و شما فرزندان و زنانشان را فراخواند و خودش و کسی که مانند خودش است را برای مباهله بیاورد و اتیان ( آوردن ) در نفسه ( خودش ) عمل می کند ، به این قرینه که  انسان خودش را فرا نمی خواند.»^[12]

^{{تصویر1} {تصویر2} {تصویر3}}

6. شمس الدین هروی شافعی

«و همچنین قرب علی علیه السلام به پیامبر صلی الله علیه وآله و محبتش به ایشان و فرمایشش که: «تو از من هستی و من از تو هستم» و نامگذاری خداوند متعال، علی علیه السلام را »نفس رسول» در آیه ی «وانفسنا وانفسکم» ... .»^[13]

7 و 8. جلال الدین محلی و سیوطی 

 « ((فنجعل لعنة الله علی الکاذبین)) به این که می گویی : خدایا ! دروغ گو در مورد عیسی علیه السلام را لعنت کن و هیئت نجران هنگامی که با پیامبر صلی الله علیه وآله مجادله کردند، ایشان را به مباهله فراخواند؛ پس گفتند : مشورت می کنیم سپس نزد تو می آییم و صاحب نظرشان گفت: نبوتش را دانستید و هیچ گروهی با پیامبری مباهله نکرده اند الا اینکه نابود شده اند؛ پس با آن مرد خدا حافظی کردند و برگشتند و نزد پیامبر صلی الله علیه وآله آمدند و ایشان بیرون آمد در حالی که حسن ، حسین ، فاطمه و علی علیهم السلام با او بودند؛ پس به ایشان فرمود : هنگامی که دعا کردم ، آمین بگویید. ولی آن ها از ملاعنه امتناع کردند و با دادن جزیه به ایشان مصالحه کردند. و ابو نعیم این را روایت کرده و ابن عباس می گوید که پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود : اگر کسانی که مباهله کردند خارج می شدند ، هر آینه بر می گشتند و مال و خانواده ای نمی یافتند و روایت شده است که اگر [برای مباهله] خارج می شدند ، آتش می گرفتند.»^[14]

^{{تصویر1} {تصویر2}}

9. ملا علی قاری حنفی

«از سعد بن ابی وقاص روایت شده است که گفت: هنگامی که آیه ی مباهله نازل شد ... ، رسول خدا صلی الله علیه وآله علی علیه السلام را دعوت کرد و ایشان را به منزله ی نفس خودش قرار داد، به دلیل نزدیکی و برادری که بینشان بود.»^[15]

^{{تصویر1} {تصویر2}}

10. ابو سعید الخادمی حنفی

«مراد از انفس در آیه ی مباهله ، علی علیه السلام است ؛ زیرا در روایات صحیح آمده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله، علی علیه السلام را به عنوان این مقام دعوت کرد.»^[16]

^{{تصویر1} {تصویر2}}

^{اسکن مدارک، به زودی افزوده خواهد شد.}