دلیل هفتم: حدیث سد الابواب
دور تا دور مسجد النبی n، صحابه اتاق هایی ساخته بودند که یک درش نیز به مسجد باز می شد و هنگام نماز از آنجا رفت و آمد می کردند، تا اینکه پیامبر n به فرمان خداوند امر کردند همه ی درهای متصل به مسجد بسته شوند بجز درِ خانه ی حضرت علی g.
ابن تیمیه که این حدیث را مربوط به ابوبکر دانسته، درباره ی دلالت آن گفته است:
«آن صراحت دارد بر اینکه از اهل زمین کسی محبوب تر و بلند مرتبه تر از ابوبکر نزد پیامبر n نبوده است.»[1]
ابن تیمیه ادعا کرده که روایات مربوط به سد الابواب الا باب علی g را شیعه برای مقابله با روایات مربوط به ابوبکر جعل کرده!! اما در حقیقت قضیه بر عکس است و روایات مربوط به حضرت علی g در کتب معتبر اهل سنت با اسانید متعدد و معتبر و به صورت متواتر نقل شده است!
ابن حجر عسقلانی می گوید:
«ترمذی روایت کرده ... و گفته: حسن و غریب است ... و از طرق صحیح زیادی وارد شده است که حضرت رسول n هنگامی که دستور به بستن درهای باز شونده به مسجد بجز در علی g دادند، این مطلب بر بعضی از صحابه سخت آمد؛ پس در جوابشان عذرش (دستور الهی) را در مورد آن بیان کرد. و آن در حدیث طولانی از ابن عباس وارد شده است که احمد و طبرانی با سند نیکو آن را نقل کرده اند.»[2]
احمد میرین البلوشی بعد از تحسین یکی از اسانید حدیث سد الابواب، می گوید:
«برای متن این حدیث شواهدی از احادیث عمر بن خطاب، [حضرت] علی، ابن عمر، جابر بن سمره، انس و بریده اسلمی وجود دارد که در میان آن ها سندهای صحیح و حسن است.
... سند حدیث ابن عباس و ابن عمر حسن بوده و سند حدیث عمر نیز حسن لغیره است. و حافظ ابن حجر عسقلانی در کتاب "القول المسدد" می گوید: "آن حدیث مشهوری است که برای آن طرق متعددی وجود دارد که هر کدام به تنهایی از مرتبه ی حسن تنزل نمی یابد و با مجموع طرقش -بر منهج بسیاری از اهل حدیث- به صحت آن قطع و یقین حاصل می شود."»[3]
محمد بن جعفر الکتانی این قضیه را در زمره ی روایات متواتر آورده و اسامی 9 نفر از صحابه ی راوی این قضیه را ذکر کرده است.[4]
عبدالرحمن سیوطی می گوید:
«با این احادیث صحیح و بلکه متواتر، ثابت مى‌شود که رسول خدا n از باز بودن تمام درهایی که به سوى مسجد باز می شده، نهى کرده و به هیچ کس و حتى عموى خود عباس و یا ابوبکر اجازه نداده است که درِ خانه آنها به داخل مسجد باز باشد، غیر از على g به خاطر جایگاه دختر رسول خدا n نسبت به آن حضرت.»[5]
ابن حجر هیتمی مکی نیز همان سخن سیوطی را تکرار کرده است.[6]
البته این کار به خاطر مطهر بودن اهل بیت D به شهادت آیه ی تطهیر بوده و لذا تنها آنها می توانستند با حالت جُنُب به مسجد وارد شوند.
تعدادی از صحابه، از جمله ابن عباس این فضیلت را از فضائل مخصوص امیرالمومنین g دانسته اند و ابن عباس به جواز ورود حضرت علیg به مسجد با حالت جُنُب اشاره کرده است که ارتباط این قضیه با آیه تطهیر را می رساند.
«عمرو بن میمون می گوید: در نزد ابن عباس بودیم که ...گفت: اف بر اینها ! حرفهای ناروا و نکوهش در مورد مردی می گویند که بیش از ده فضیلت و منقبت برای وی می باشد که برای هیچکس غیر از او وجود ندارد. اینها بدگویی از مردی می کنند که ... رسول خدا n تمام درهاى مسجد جز در على g را بست. راهى جز راه مسجد براى على g نبود. على g با آن که جنب بود، وارد مسجد می‌شد [و این امر تنها به ایشان و رسول خدا n اختصاص داشت].»[7]
این روایت را حاکم نیشابوری و ذهبی[8] و احمد شاکر[9] تصحیح کرده اند؛ وصی الله بن محمد عباس[10] و ابواسحاق حوینی[11] سندش را حسن دانسته اند و ابن حجر عسقلانی همه ی رجال سند احمد و نسائی را ثقه دانسته است.[12]
از روایت ذیل نیز نتیجه می گیریم که هدف از سد الابواب الا باب علی، تطهیر مسجد از رجس و پلیدی بود.
ترمذی از ابو سعید خدری از رسول خدا n نقل می کند که به علی g فرمودند:
«یا علی، برای احدی حلال نیست که در این مسجد جنب شود، غیر از من و تو.»
علی بن منذر گوید: به ضرار بن صرد گفتم: معنی این حدیث چیست؟
گفت: «یعنی برای احدی غیر از من و تو حلال نیست که با حالت جنب به این مسجد رفت وآمد کند.»
ترمذی گوید: این حدیث، حسن غریب (حسن لذاته) است.[13]
ابن حجر این حدیث را از کتب ششگانه تخریج کرده و طرق متعددش را تصحیح و تحسین کرده است.[14]
[[1]] منهاج السنة النبویة، ج 7 ص 283 و هو صریح فی انه لیس من أهل الأرض من هو احب إلیه و لا أعلى منزلة عنده و لا ارفع درجة و لا اکثر اختصاصا به من أبی بکر.
[[2]] شرح الطیبی على مشکاة المصابیح (ت: هنداوی)، ج 1 ص 355 ح 18 أخرجه الترمذی ... و قال حسن غریب ... وقد ورد من طرق کثیرة صحیحة أن النبی لما أمر بسد الأبواب الشارعة فی المسجد إلا باب علی ، فشق علی بعض من الصحابة ، فأجابهم بعذره فی ذلک. وقد ورد ذلک فی حدیث طویل لابن عباس أخرجه أحمد والطبرانی بسند جید.
[[3]] خصائص امیرالمومنین g للنسائی، ص 65 و 66 رقم 109 وللمتن شواهد من عمر بن الخطاب، ومن حدیث علی، ومن حدیث ابن عمر، وجابر بن سمرة، وأنس، وبریدة الأسلمی وفیها الصحیح والحسن. ... وحدیث ابن عباس وابن عمر إسنادهما حسن وإسناد حدیث عمر حسن لغیره، وقال الحافظ فی قول المسدد (20) «هو حدیث مشهور له طرق متعددة کل طریق منها علی انفراد لا تقصر عن رتبة الحسن، ومجموعها مما یقطع بصحته علی طریقة کثیر من اهل الحدیث.»
[[4]] نظم المتناثر، ج 1 ص 191 رقم ۲۲۹ أما سد الأبواب إلا باب علی فممن رواه ( 1 ) سعد بن أبی وقاص ( 2 ) وزید بن أرقم ( 3 ) وابن عباس ( 4 ) وجابر بن سمرة ( 5 ) وابن عمر ( 6 ) وعلی ( 7 ) وجابر بن عبد الله ( 8 ) وأنس بن مالک ( 9 ) وبریدة الأسلمی
[[5]] الحاوی للفتاوی، ج 2 ص 16 فصل : قد ثبت بهذه الأحادیث الصحیحة بل المتواترة أنهn منع من فتح باب شارع إلى مسجد ولم یأذن فی ذلک لأحد ولا لعمه العباس ولا لأبی بکر إلا لعلی لمکان ابنة رسول الله منه
[[6]] الفتاوى الفقهیة الکبرى، ج 3 ص 160 وعلم من تلک الأحادیث الصحیحة بل المتواترة کما مر أنه منع من فتح باب شارع إلى مسجده ولم یأذن فی ذلک لأحد حتى لأبی بکر والعباس إلا لعلی رضی الله عنه لمکان ابنة رسول الله منه.
جهت اطلاع بیشتر از دوگانگی برخورد عالمان اهل سنت با دلالت حدیث سد الابواب و خوخه مراجعه کنید به مقاله ی «تبیین دوگانگی عالمان اهل سنت در «برداشت خلافت» از حدیث «سدّ الابواب» و حدیث «خوخه» نوشته ی دکتر زهره اخوان مقدم و علی باجی. مجله شیعه پژوهی، سال هفتم، شماره نوزدهم، ص 93-69.
[[7]] ثنا عمرو بن میمون قال إنی لجالس عند بن عباس إذ أتاه تسعة رهط فقالوا یا بن عباس إما أن تقوم معنا وإما أن تخلو بنا من بین هؤلاء قال فقال بن عباس بل أنا أقوم معکم قال وهو یومئذ صحیح قبل أن یعمى قال فابتدؤوا فتحدثوا فلا ندری ما قالوا قال فجاء ینفض ثوبه ویقول أف وتف وقعوا فی رجل له بضع عشرة فضائل لیست لأحد غیره وقعوا فی رجل ... قال بن عباس وسد رسول الله أبواب المسجد غیر باب علی فکان یدخل المسجد جنبا وهو طریقه لیس له طریق غیره
[[8]] المستدرک علی الصحیحین، ج 3 ص 143 ح 4652
[[9]] المسند للإمام أحمد، ج 3 ص 331-333 ح 3062 قال الشاکر: إسناده صحیح
[[10]] فضائل الصحابة لاحمد، ص 849-852 ح 1168 قال وصی الله بن محمد عباس: إسناده حسن
[[11]] خصائص الامام علی g للنسائی، ص 34-36 ح 23 قال ابو اسحاق الحوینی : إسناده حسن
[[12]] فتح الباری، ج 7 ص 15 قال العسقلانی: اخرجهما أحمد والنسائی ورجالهما ثقات
[[13]] سنن الترمذی، ج 5 ص 639 ح 3727 عن أبی سعید قال قال رسول الله لعلی یا علی لا یحل لأحد یجنب فی هذا المسجد غیری وغیرک قال علی بن المنذر قلت لضرار بن صرد ما معنى هذا الحدیث قال لا یحل لأحد یستطرقه جنبا غیری وغیرک قال أبو عیسى هذا حدیث حسن غریب
[[14]] شرح الطیبی على مشکاة المصابیح (ت: هنداوی)، ج 1 صص 355-356 ح 18 «الحدیث الثامن عشر: حدیث أن النبی قال لعلی : " یا علی ، لا یحل لأحد یجنب فی هذا المسجد غیری و غیرک . ... فصل فی تلخیص من أخرج هذه الأحادیث من الائمة الستة فی کتبهم المشهورة علی ترتیبها:... الثانی: أبو داود ، والترمذی ، وابن ماجة ، وهو صحیح ... . الخامس: أبوداود ، والنسائی، وهو حسن . السادس: أبوداود ، والنسائی ، وهو صحیح . السابع: أبو داود ، وابن ماجة ، وهو حسن ... . التاسع: الترمذی، وهو حسن ... . الحادی عشر: أبو داود ، والترمذی ، وهو حسن . الثانی عشر: الترمذی ، وهو حسن . الثالث عشر: أبو داود ، والترمذی ، وهو حسن ... . الخامس عشر: أبو داود ، وهو حسن . السادس عشر: الترمذی ، وهو حسن. السابع عشر: الترمذی ، وهو ضعیف ، ویجوز أن یحسن . الثامن عشر: الترمذی ، وهو ضعیف ، وقد یحسن أیضاً.»
